Uzun zamandır beklenen tebliğ nihayet yayınlandı. Gümrük ve Ticaret
Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı 19 Aralık 2012 Tarih ve 28502 sayılı Resmi
Gazetede yayınlanan tebliğ aşağıda. Dikkat edilecek noktalar özellikle renklendirilmiştir.
Yeşil’e boyanmış
alanlar hatırlatma ve yorumlar olarak tarafımdan eklenmiştir.
TİCARİ DEFTERLERE İLİŞKİN TEBLİĞ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı; gerçek ve tüzel
kişi tacirler tarafından fiziki veya elektronik ortamda tutulacak ticari
defterlerin nasıl tutulacağını, defterlerin kayıt zamanını, onay yenileme ile
açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esaslarını belirlemektir.
(2) Bu Tebliğ tacirler tarafından tutulan ticari defterleri kapsar.
Kooperatiflerin tutacağı defterlere ve diğer hususlara ilişkin özel hükümler
dışında bu Tebliğ hükümleri uygulanır. 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca tutulması gereken defterlere ilişkin yükümlülükler saklıdır.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret
Kanununun 64 üncü
maddesinin üçüncü fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğde geçen;
a) Gerçek kişi tacir :
Bir ticari işletmeyi kısmen de olsa kendi adına işleten kişiyi,
b) Genel kurul :
Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde genel
kurulu, şahıs
şirketlerinde ortaklar kurulunu ve gereğinde ortakların tümünü,c) Kanun : 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununu,
ç) MERSİS : Merkezi Sicil Kayıt Sistemini,
d) Sermaye şirketi : Anonim, sermayesi paylara bölünmüş komandit ve limited şirketleri,
e) Şahıs şirketi : Kollektif ve komandit şirketleri,
f) Tacir : Gerçek ve tüzel kişi tacirleri,
g) Ticaret şirketi : Kollektif, komandit, anonim, sermayesi paylara bölünmüş komandit ve limited şirketler ile kooperatifleri,
ğ) Tüzel kişi tacir : Ticaret şirketleriyle amacına varmak için ticari bir işletme işleten vakıflar, dernekler ve kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşları,
h) Yönetim kurulu : Anonim şirketlerde yönetim kurulunu, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirkette yönetici veya yöneticileri, limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulunu
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Fiziki Ortamda Defter Tutma Yükümlülüğü
Genel olarak
MADDE 4 – (1) Her tacir, bu Tebliğde belirlenen
ticari defterleri tutmak ve defterlerinde ticari işlemleriyle ticari
işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç alacak ilişkilerini ve her hesap
dönemi içinde elde edilen neticeleri Kanuna göre açıkça görülebilir şekilde
ortaya koymak zorundadır.
(2) Defterler üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içerisinde
yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında
fikir verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi
defterlerden izlenebilmelidir.
(3) İşletmenin muhasebesi ile ilgili ticari defterlere yapılacak kayıtlarda,
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde yer alan usul ve esaslara uyulur.
Tutulacak defterler
MADDE 5 – (1) Gerçek veya tüzel kişi olup
olmadığına bakılmaksızın her tacir yevmiye defteri, envanter defteri ve defteri
kebiri tutmakla yükümlüdür.
(2) Şahıs şirketleri birinci fıkrada sayılan defterlere ek olarak genel kurul toplantı ve müzakere defterini de
tutarlar. ( Dikkat yukardaki tanımlamalara göre kolektif ve
komandit şirketleri kastediyor )
(3) Birinci fıkrada sayılan defterlere ilave olarak anonim ve
sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler pay
defteri, yönetim kurulu karar defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere
defteri, limited şirketler ise pay defteri ve
genel kurul toplantı ve müzakere defteri tutmak zorundadır. 11 inci maddenin
dördüncü fıkrası hükmü saklıdır.
(4) Özel hukuk hükümlerine göre idare edilmek veya ticari şekilde
işletilmek üzere Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel
kişileri tarafından kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan ticari işletmeler ile
kamu yararına çalışan dernekler ve gelirinin yarıdan fazlasını kamu görevi
niteliğindeki işlere harcayan vakıflar tarafından kurulan ticari işletmeler ve
bunlara benzeyen ve tüzel kişiliği bulunmayan diğer ticari teşekküller birinci
fıkrada sayılan defterleri tutmakla yükümlüdürler.
Yevmiye defteri
MADDE 6 – (1) Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi
gereken işlemlerin ilgili belge veya ispata dayanan evraktan çıkarılarak tarih
sırasıyla ve "madde" halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir.[1]
(2) Yevmiye maddelerinin en az aşağıdaki bilgileri içermesi şarttır: ( Bu bölüm yıllardır ısrar ettiğim
konuya yeniden kesin ve açık bir tanımlama getirmiş. Yevmiye MADDE NUMARASI’na
göre yazılır. Müteselsil kayıt numarası aslında tüm evrak düzeni için geçerlidir.
Ayrı tanımlamalar için istisnalar sadece özellik arzeden durumlarıyla İrsaliye
ve Faturalar içindir. Bu da yine sistem olarak yasada tanımlanmıştır.)
a)
Madde sıra numarası,
b)
Tarih,c) Borçlu hesap,
ç) Alacaklı hesap,
d) Tutar,
e) Her kaydın dayandığı belgelerin türü ile varsa tarihleri ve sayıları.
(3) Yevmiye defteri ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı olur;
vergi kanunlarına uygun olmak şartıyla müteharrik yapraklı defterler de
kullanılabilir.
Defteri kebir
MADDE 7 – (1) Defteri kebir, yevmiye defterine
geçirilmiş olan işlemleri buradan alarak sistemli bir şekilde ilgili olduğu
hesaplara dağıtan ve tasnifli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir.
(2) Defteri kebirdeki kayıtların en az aşağıdaki bilgileri içermesi
şarttır:
a) Tarih,
b) Yevmiye defteri madde sıra numarası,c) Tutar,
ç) Toplu hesaplarda yardımcı nihai hesapların isimleri.
(3) 6 ncı maddenin üçüncü fıkrası hükmü defteri kebir hakkında da
uygulanır.
Envanter defteri
MADDE 8 – (1) Envanter defteri, ticari işletmenin
açılışında ve açılıştan sonra her hesap döneminin sonunda taşınmazların,
alacakların, borçların, nakit para tutarının ve varlıklar ile borçların
değerlerinin teker teker kaydedildiği ciltli ve sayfaları müteselsil sıra
numaralı defterdir.
(2) Hesap dönemi on iki ayı geçemez. Vergi Usul Kanununun ilgili
hükümleri saklı kalmak kaydıyla envanter, düzenli bir işletme faaliyetinin
akışına uygun düşen süre içinde ve her halükarda hesap döneminin sonundan
itibaren üç ay içinde çıkarılır ve deftere kaydedilir.
(3) 6 ncı maddenin üçüncü fıkrası hükmü envanter defteri hakkında da
uygulanır.
Pay defteri
(
Bu defterle ilgili açıklamalara
ilk kez bu kadar ayrıntıyla yer veriliyor. Genel Kurullarla ilgili yayınlanan “Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel
Kurullara İlişkin Yönetmelik” eklerinde yer alan hazirun cetveli bilgilerinin doğru bir şekilde tamamlanması
için bu defterin de dikkatle yazılmasını gerektiriyor. Halen şirketlerde
bulunan, bulunması gereken, pay defterlerindeki bilgilerin 2013 yılı için
yeniden bir Pay Defteri onaylanarak son durumun bu deftere uygun şekilde aktarılmasını,
bundan sonraki dönemlerde ise dikkatle güncel halde tutulmasına itina
gösterilmesini tavsiye ederim. İşlemlerin şekil ve süre şartları da önem
arzediyor. )
MADDE 9 – (1) Pay defteri; sermayesi paylara
bölünmüş komandit ve limited şirketlerde şirket ortaklarının, anonim
şirketlerde pay sahiplerinin kaydedildiği ciltli ve sayfaları müteselsil sıra
numaralı defterdir.
(2) Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde pay
defterine, senede bağlanmamış pay ve nama yazılı pay senedi sahipleriyle,
intifa hakkı sahipleri kaydedilir. Pay defterine yapılacak kayıtların en az
aşağıdaki bilgileri içermesi şarttır:
a) Pay sahibinin adı soyadı veya
unvanı,
b) Pay sahibinin iletişim
bilgileri,c) Varsa pay üzerindeki intifa hakkı sahiplerinin adı soyadı veya unvanı ve intifa hakkı sahibi oldukları paylar,
ç) Varsa intifa hakkı sahiplerinin iletişim bilgileri,
d) Payın nominal değeri,
e) Sahip olunan pay sayısı ve toplam tutar,
f) Payın tertibi,
g) Payın edinme tarihi,
ğ) Deftere kayıt tarihi,
h) Payın senede bağlanıp bağlanmadığı ve türü,
ı) Payın edinimi ve devrine ilişkin gerekli açıklamalar.
(3) Payın usulüne uygun olarak devredildiği veya üzerinde intifa hakkı
kurulduğu ispat edilmediği sürece, devralan ve intifa hakkı sahibi pay defterine
yazılamaz.
(4) Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde,
hamiline yazılı pay senedi sahibi olduğunu ispat edenler ile sadece pay
defterinde kayıtlı bulunan kimseler pay sahibi ve intifa hakkı sahibi olarak
kabul edilir.
(5) Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde senede
bağlanmamış hamiline yazılı paylar senede bağlanıp, senetlerin pay sahiplerine
teslim edildikleri tarihten itibaren 10 gün içerisinde defterde açıklanmak
suretiyle pay defterinden silinir.
(6) Limited şirketlerde pay defterine ortakların, adları, adresleri,
her ortağın sahip olduğu esas sermaye payının sayısı, esas sermaye paylarının
devirleri ve geçişleri itibarî değerleri, grupları ve esas sermaye payları
üzerindeki intifa ve rehin hakları sahiplerinin adları ve adresleri yazılır.
(7) Her pay sahibi defterde ayrı bir sayfada izlenir. Payı/pay
senedini devralan yeni ortak veya pay sahibi de ayrı bir sayfada izlenir.
(8) Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından kayden takibi yapılan paylara
ilişkin Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri ile ilgili diğer düzenlemeler
saklıdır.
Yönetim kurulu karar defteri
MADDE 10 – (1) Yönetim kurulu karar defteri, anonim
şirketlerde yönetim kurulunun, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde
yöneticinin veya yöneticilerin şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı
kararların yazılacağı ciltli ve sayfa numaraları teselsül eden defterdir. ( Önceki yıllarda karar
defterlerindeki kararların okunabilirliği ve düzeni açısında bilgisayarla
hazırlanmış kararların defterlerin ( Noter Onaylı ) yapraklarına yapıştırılması
yöntemini kullanıyorduk. Ancak Bakanlık bu yöntemin kullanılmasına engel koydu.
Ya deftere doğrudan el yazısıyla yazacaksınız yada hala yapıştırma yöntemi
kullanmaya devam etmek istiyorsanız her kararı aynı gün yada en geç ertesi gün
yeniden notere onaylatmalısınız, hatırlatırım. Özellikle sanal ortamda toplantı
yapılma sistemi yasada artık yer aldığından bu toplantılarla ilgili şekil
şartlarına dikkat etmeniz son derece önemlidir. )
(2) Karar defterindeki kayıtların en az aşağıdaki bilgileri içermesi
şarttır:
a) Karar tarihi,
b) Karar sayısı,
c) Toplantıda hazır bulunanlar,
ç) Kararın içeriği,
d) Üyelerin imzaları.
(3) Kararın, üyelerden birinin yaptığı öneri üzerine diğerlerinin
yazılı onayı ile veya bazı üyelerin elektronik ortamda katılması suretiyle
alındığı durumlarda bu husus ayrıca belirtilir.
(4) Kararın, üyelerden birinin yaptığı öneri üzerine diğerlerinin
yazılı onayı ile alınması halinde imzaların bulunduğu kâğıt veya kâğıtlar karar
defterine yapıştırılır.
(5) Kararların bütün üyelerin toplantıya elektronik ortamda katılması
ve güvenli elektronik imza ile alınması halinde kararın güvenli elektronik imza
ile imzalandığını belirten ifadenin karar metninde yer alması ve alınacak
fiziki kararın deftere yapıştırılması şarttır.
(6) Kararın bazı üyelerin fiziki ortamda bazı üyelerin ise elektronik
ortamda toplantıya katılması suretiyle alınması halinde ise karar metninde
fiziki ortamda katılanların imzaları ile elektronik ortamda katılanların
güvenli elektronik imza ile kararı imzaladıkları belirtilir ve fiziki karar
metni karar defterine yapıştırılır.
(7) Yönetim kurulu toplantılarına
elektronik ortamda katılım sağlanması halinde elektronik kayıtlar Kanunun 65
inci maddesi uyarınca güvenli bir şekilde saklanır.
(8) Bir önerinin veya önerilerin ıslak imza ile imzalanması şeklinde
alınan kararlar Kanunun 390 ıncı maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca karar
defterine yapıştırılır; aksi halde karar geçersizdir.
(9) Her yönetim kurulu üyesi alınan
karara ilişkin muhalefetinin bir şerh ile karar metnine geçirilmesini
isteyebilir. Üyelerin şerh yazma talebi hiçbir sebeple reddedilemez; şerh
yazılmasına engel olunamaz. Şerh, sahibi dışında hiç kimse tarafından
değiştirilemez.
Genel kurul toplantı ve müzakere defteri
MADDE 11 – (1) Genel kurul toplantı ve müzakere
defteri, tüzel kişi tacirlerin genel kurul toplantılarında görüşülen hususların
ve alınan kararların kaydedildiği ciltli ve sayfa numaraları teselsül eden
defterdir.
(2) Genel kurul toplantı ve müzakere defteri, şirket genel kurul
toplantısı yapılırken genel kurulda sorulan sorular, verilen cevaplar, sunulan
önergeler, alınan kararlar işlenerek düzenlenebileceği gibi hazırlanan toplantı
tutanağının deftere yapıştırılması şeklinde de tutulabilir.
(3) Kollektif ve komandit şirketlerde yönetimle görevlendirilen
ortağın veya ortakların yahut bütün ortakların şirket yönetimi ile ilgili
olarak aldığı kararlar da genel kurul toplantı ve müzakere defterine
kaydedilir. Bu fıkra uyarınca yapılacak kayıtlarda 10 uncu maddenin ikinci
fıkrasında belirtilen hususların yazılması zorunludur.
(4) Limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulunun şirket yönetimi
ile ilgili olarak aldığı kararlar genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilebileceği gibi ayrı
bir müdürler kurulu karar defteri de tutulabilir. Müdürler kurulu karar
defterinin tutulması halinde açılış ve kapanış onayları dahil olmak üzere
yönetim kurulu karar defterine ilişkin hükümler uygulanır. Kararların genel
kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilmesi halinde 10 uncu maddenin
ikinci fıkrasında belirtilen hususların yazılması zorunludur. Ayrı bir müdürler kurulu karar
defteri tutulması halinde müdür veya müdürler kurulu kararları genel kurul
toplantı ve müzakere defterine kaydedilemez.
Saklama zorunluluğu
MADDE 12 – (1) Her tacir; tutmakla yükümlü olduğu
ticari defterleri ve bu defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgeleri
sınıflandırılmış bir şekilde on yıl saklamakla yükümlüdür.
(2) Vergi Usul Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri mahfuz kalmak
kaydıyla, tutulması zorunlu defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgeler,
okunur hale getirildiklerinde içerik olarak örtüşmeleri, saklama süresi boyunca
her an ulaşılabilmeleri ve uygun bir süre içerisinde okunabilir hale
getirilebilmeleri şartıyla görüntü veya veri taşıyıcılarda da saklanabilir.
(3) Saklama süresi, ticari
defterlere son kaydın yapıldığı veya muhasebe belgelerinin oluştuğu takvim
yılının bitişiyle başlar.
(4) Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler;
yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle
ve kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğrarsa tacir zıyaı öğrendiği tarihten
itibaren onbeş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili
mahkemesinden kendisine zayi belgesi verilmesini isteyebilir. Bu dava hasımsız
açılır. Mahkeme gerekli gördüğü delillerin toplanmasını da emredebilir.
(5) Gerçek kişi olan tacirin ölümü halinde mirasçıları ve ticareti
terk etmesi halinde kendisi defter ve kâğıtları birinci fıkra gereğince
saklamakla yükümlüdür. Mirasın resmi tasfiyesi halinde veya tüzel kişi sona
ermişse defter ve kâğıtlar birinci fıkra gereğince on yıl süreyle sulh
mahkemesi tarafından saklanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Fiziki Ortamda Tutulacak Defterlerin Açılış ve Kapanış Onayları
Açılış onayı yapılacak defterler ve onay
zamanı
MADDE 13 – (1) Tacirler tarafından fiziki ortamda
tutulan yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, pay defteri, yönetim
kurulu karar defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defterinin açılış
onayları kuruluş sırasında ve kullanmaya başlamadan önce, izleyen faaliyet
dönemlerindeki açılış onayları ise defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin
ilk ayından önceki ayın sonuna kadar noter tarafından yapılır. Açılış
onaylarının noter tarafından yapıldığı hallerde ticaret sicili tasdiknamesinin
noterce aranması zorunludur.
(2) Ticaret şirketleri dışındaki gerçek ve tüzel kişi tacirlerin
kuruluş sırasında yaptıracakları ticari defterlere ilişkin açılış onaylarında
ticaret sicili tasdiknamesi aranmaz.
(3) Ticaret şirketlerinin ticaret siciline tescili esnasında birinci
fıkrada yazılı defterlerin açılış onayları ticaret sicili müdürlükleri
tarafından da yapılabilir.
(4)
Yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri ile yönetim kurulu karar
defterinin açılış onaylarının her hesap dönemi için yapılması zorunludur. Pay defteri ile genel kurul toplantı ve
müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen hesap
dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. ( Geçici Madde 3 hükmünü dikkate alın.
)
(5) Onaya tabi defterlerin hesap dönemi içinde dolması dolayısıyla
veya başka sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları
kullanmaya başlamadan önce açılış onayı yaptırmak zorundadırlar.
(6) Pay defterinin yenilenmesinin gerektiği durumlarda açılış onayı
yapılacak yeni defter, kullanımına son verilecek defterle veya zayi edilmişse
zayi belgesi ile birlikte notere ibraz edilir. Yeni pay defterinin açılış
onayının yapıldığı sırada noter, eski deftere veya zayi belgesine yeni pay
defterinin açılış onayının yapıldığını tarih ve sayı belirtmek suretiyle şerh
düşer. Eski defterde veya zayi belgesinde söz konusu şerhi gören noter tekrar
bir açılış onayı yapamaz. ( Birden
fazla defter kullanılması tamamen engellenmiş. )
Onayın şekli
MADDE 14 – (1) Noterler ile ticaret sicil
müdürlüklerinin yapacağı açılış onayları defterin ilk sayfasına yazılır ve
aşağıdaki bilgileri içerir:
a) Defter sahibinin; gerçek kişilerde adı soyadı, tüzel kişilerde
unvanı,
b) Defter sahibinin iletişim bilgileri (adres, telefon, e-posta
adresi),c) İşletmenin merkezi,
ç) MERSİS numarası,
d) Şirketin faaliyet konusu,
e) Tacir sermaye şirketi ise taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı,
f) Defterin türü,
g) Defterin kaç sayfadan ibaret olduğu,
ğ) Defterin kullanılacağı hesap dönemi,
h) Onay tarihi,
ı) Onayı yapan makamın resmi mühür ve imzası.
(2) Defterler aşağıdaki şekilde onaylanır:
a) Ciltli defterlerin sayfalarının sıra numarasıyla teselsül ettiğine
bakılarak, bu sayfalar teker teker onay makamının resmi mühürü ile mühürlenir.
b) Müteharrik yapraklı yevmiye defteri kullanan tacirler bir yıl
içinde kullanacaklarını tahmin ettikleri sayıda yaprağı yukarıdaki esaslara
göre onaylattırırlar. Onaylı yapraklar bittiği takdirde, yeni yapraklar
kullanılmaya başlamadan önce onaylatılır. Bunların sayfa numaraları onaylı
yaprakların sayfa numaralarını takiben teselsül ettirilir. Tasdik makamı, ilave
yaprakların sayısını ilk onayın altına kaydeder ve bu kaydı usulüne göre
onaylar.
Kapanış onayı yapılacak defterler ile onay
zamanı ve şekli
MADDE
15 – (1) Yevmiye defteri ile yönetim
kurulu karar defterinin, izleyen hesap döneminin üçüncü ayının sonuna
kadar notere ibraz edilip, son kaydın altına noterce “Görülmüştür” ibaresi
yazılarak mühür ve imza ile onaylanması zorunludur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Fiziki Ortamda Tutulacak Defterlerde Onay Yenileme
Genel olarak
MADDE 16 – (1) Yönetim kurulu karar defteri, yevmiye
defteri, envanter defteri ve defteri kebir yeterli yaprakları bulunması halinde
yeni hesap döneminin ilk ayı içerisinde onay yenilemek suretiyle kullanılmaya
devam edilebilir.
(2) Onay yenilemede defterlerin türü değiştirilemez.
Kapanış onayına tabi defterlerde onay
yenilemenin şekli
MADDE 17 – (1) Kapanış onayına tabi olan yevmiye ve
yönetim kurulu karar defterlerinde son kaydın altına yazılacak “Görülmüştür”
ibaresinin yanında onay yenileme kısmında aşağıdaki bilgilerin yer alması
zorunludur:
a) Bu Tebliğin 14 üncü maddesinde açılış onayında bulunması gerektiği
hüküm altına alınan hususlarda bir değişiklik olmuşsa bu değişiklikler,
b) Defterin kalan sayfa adedi,c) Kullanılmaya devam edileceği hesap dönemi,
ç) Onay tarihi,
d) Onay makamının resmi mühür ve imzası.
(2) Onay yenileme işleminde defterlerin kalan sayfalarının tekrar
mühürlenmesine ve sıra numarası verilmesine gerek yoktur.
Kapanış onayına tabi olmayan defterlerde
onay yenilemenin şekli
MADDE 18 – (1) Kapanış onayına tabi olmayan defteri
kebir ve envanter defterinde onay yenileme son kaydın yer aldığı sayfadan
sonraki sayfaya yapılır. Bu sayfada yer alacak bilgilere ve onay yenilemenin
şekline ilişkin bu Tebliğin 17 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) ilâ (d)
bentleri ile aynı maddenin ikinci fıkrası hükümleri uygulanır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Fiziki Ortamda Tutulacak Defterlerde Kayıt Düzeni
Kayıtların Türkçe tutulması
MADDE 19 – (1) Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri
saklı kalmak kaydıyla, Kanun ve bu Tebliğ uyarınca tutulacak ticari defterler
Türkçe tutulur ve kayıtlarda Türk para birimi kullanılır.
Kısaltma kullanılması
MADDE 20 – (1) Kayıtlarda kısaltmalar, rakamlar,
harfler ve semboller kullanıldığı takdirde, bunların anlamları duraksamaya yer
bırakmayacak kesinlikte ve tekdüze olur.
Kayıt düzeni ve zamanı
MADDE 21 – (1) Defterlere yazımlar ve diğer gerekli
kayıtlar, eksiksiz, doğru, zamanında ve düzenli olarak yapılır.
(2) Defterlerde kayıtlar arasında
boşluk bırakılamaz ve satır atlanamaz. Ciltli defterlerde, defter sayfaları
ciltten koparılamaz. Tasdikli müteharrik yapraklarda bu yaprakların sırası
bozulamaz ve bunlar yırtılamaz.
(3) Kayıt edilecek işlemlerin, işin hacmine ve gereğine uygun olarak
muhasebenin intizam ve vuzuhunu bozmayacak bir zaman zarfında kaydedilmesi
şarttır. Kayıtlar on günden fazla geciktirilemez.
(4) Kayıtlarını devamlı olarak muhasebe fişleri, primanota ve bordro
gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan mazbut vesikalara dayanarak
yürüten işletmelerde, işlemlerin bunlara kaydedilmesi, deftere işlenmesi
hükmündedir. Ancak bu kayıtlar dahi defterlere 45 günden daha geç intikal
ettirilemez.
Kayıtların
düzeltilmesi ve değiştirilmesi
MADDE
22 – (1) Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak
muhasebe kaidelerine göre düzeltilebilir.
(2) Bir yazım veya kayıt, önceki
içeriği belirlenemeyecek şekilde çizilemez ve değiştirilemez. Kayıt sırasında
mı yoksa daha sonra mı yapıldığı anlaşılmayan değiştirmeler yasaktır.
(3) Kayıtlardaki hatalara ilişkin
çizimler; saklayıcı, örtücü ve karartıcı değil düzeltici ve gerçeği yansıtıcı
olur. Eski kayıtlar karalanamaz, kapatılamaz, herhangi bir madde veya araçla
silinemez, görülecek, okunacak, ne olduğu bilinecek tarzda temiz bir biçimde
çizilir.
( Yine yıllardır
anlattığımız ancak anlaşılması zorluk çekilen mesele burada açıklığa
kavuşturulmuş. Eski tip ticari defterlerde meydana gelen maddi hataları eski
kaydın üzerini tek çizgiyle çizip üstüne doğrusunu yazardık. Bilanço dönemi tek
olduğundan eski dönemlerde yapılan maddi hataların düzeltilmesi de sorun
yaratmazdı, madde hatalarının iptal ve düzeltmeleri de gerektiği zaman
düzeltilecek maddenin önce ters kaydıyla iptali ve doğru maddenin hemen ardına yazılmasıyla
yapılırdı. Bilgisayar devreye girince maddenin defterlerin gerek olmadıkça
yazılmaması sebebiyle maddenin doğrudan düzeltilmesiyle gerçekleşirdi. Geçicii
vergi sisteminden sonra bu meselede değiştirilecek maddelerin Geçici Vergi
beyannamelerine ve KDV kayıtlarına zarar verip vermediğine bakılarak
yapılmasına devam edildi. Şimdi tamamen bu tarz yasaklandı. “yanlışlar ancak muhasebe kaidelerine göre düzeltilebilir”
demek önce ters maddeyle iptal edilir ve sonra doğrusu yazılır anlamına geliyor
yada rakamsal eksiklik ikmalen tamamlanır. Bir diğer de hatalı hesabın doğru
hesaba naklini sağlamakla. )
( Bir önemli
hatırlatma daha yapmamda yarar var. Bilgisayar programları konusunda uyumluluk
ve onay standartı yayınlanmıştı, bu programların “LOG” tutma zorunluluğu var,
yani nasılsa daha bu kaydın herhangi bir şekilde bir işleme etkisi yok diye
düzeltme yaparsanız bu değişikliğin ne zaman nasıl ve kim tarafından
yapıldığının kaydı tutulmak zorunda, Fatura, İrsaliye gibi yasal tüm belgeler
için de bu zorunlu. Bu tebliğde yazılmamış olmasına rağmen “Yevmiye
Maddelerinde” alış-satış faturalarının detaylarının da görünmesi yada hızla
ulaşılabilip görüntülenmesi zorunluluğu da getirilmişti, özellikle
hatırlatırım. Buna bağlı Maliye Bakanlığının yayınladığı 1 Sıra numaralı Tebliğ
taslağı yayınlanmamış olmasına rağmen belli bir dönem içinde yeniden gündeme
geleceğini düşünüyorum, bilginize. )
ALTINCI BÖLÜM
Elektronik Ortamda Tutulacak Defterler
Elektronik Ortamda Tutulacak Defterler
MADDE 23 – (1) Elektronik ortamda tutulacak
defterler ile ilgili 13/12/2011 tarihli ve 28141 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan 1
Sıra Numaralı Elektronik Defter Genel Tebliği hükümleri uygulanır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Gerçek kişi tacirlerden Vergi Usul
Kanununa göre ikinci sınıf tüccar sayılanlar, yeni bir düzenleme yapılıncaya
kadar bu Tebliğde sayılan defterler yerine mezkûr Kanun hükümlerine uygun
olarak işletme hesabı esasına göre defter tutabilirler.
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) MERSİS kullanılmaya başlanana kadar bu
Tebliğde MERSİS numarası kullanılmasının öngörüldüğü durumlarda, ticaret sicili
numarası ile vergi kimlik numarası kullanılır.
GEÇİCİ
MADDE 3 – (1) Mevcut durumda kullanılmakta olan, pay defteri ile
genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla
ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle
açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir.
(2) Limited şirketlerde halen
kullanılmakta olan ortaklar kurulu karar defterleri de yeterli yaprakları
bulunmak kaydıyla, genel kurul toplantı ve müzakere defteri olarak kullanılmaya
devam olunabilir.
GEÇİCİ MADDE 4 – (1) 2013 yılına dair defterlerin 1/1/2013
tarihine kadar yapılacak açılış onaylarında noterlerce ticaret sicil
tasdiknamesi aranmaz.
Yürürlük
MADDE 24 – (1) Bu Tebliğ hükümleri yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 25 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Gümrük ve
Ticaret Bakanı ile Maliye Bakanı yürütür.
[1] Muhasebe
kayıtlarında 3 tür Yevmiye Maddesi kullanılır,
a) Basit Madde Tek
Bir evrakın tek bir yevmiye maddesine kaydı
b) Bileşik Madde Aynı
türden Birden çok evrakın bir yevmiye maddesine kaydı. Örneğin Satış faturaları
gurup halinde.
c) Karma Madde Birbirinden
farklı birçok evrakın bir yevmiye maddesine kaydı.
Maddenin ruhundan artık karma maddelere izin
verilmediği,tam açıklık prensibine uygun
görülmediği anlaşılıyor. Evrak detaylarını doğrudan madde kaydında görmek ve
bunun anlaşılır olmasını sağlamak amaçlanmış durumda. Bu amaçla da yüksek
miktarda para cezasına hükmedilmiş. Md. 562 ile 4.000,-- TL olarak saptanmış ve
iki katına kadar uygulama yetkisi verilmiş. Diger yandan
defterlere yazımlar ile diger gerekli kayıtların eksiksiz
yapılmaması suretiyle bir menfaat temin edilmesi veya zarara sebebiyet verilmesi
halinde verilecek idari para cezasının miktarı bu menfaat veya zararın üç
katından az olamayacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder