29 Ağustos 2013 Perşembe

PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ


Ekonomi Bakanlığınca 27 Temmuz 2013 Tarih ve 28720 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan yönetmelikle PGDBİS ilkeleri yayınlandı. Elektronik sistemin ticari hayatın her yönüne yayılmaya başlaması ve  “e” sistemin her alanda entegrasyona tabi tutulması kontrol ve arşivlemeyi de ciddi hale getirmiş durumda, bugünlerde “e-arşiv” sistemi ile ilgili yönetmelik taslağı da gelecek eleştirilerle son halini alıp yayınlanmak üzere. Görülen o ki malın üretilip piyasaya sürüldüğü yada ithalatın gerçekleştirildiği andan itibaren her ürünün kat ettiği yolun bir seceresi bulunacak. Böylece önem verdikleri her malın neredeyse tüketilene kadar izlediği yol bilinecek tabi yoldaki kişiler de. Ürünlerle ilgili hata, arıza, ihtar ve denetim bilgilerinin tamamı da bu sisteme kaydedilecek.  Yönetmelik ve yönetmelikle ilgili mevzuat aşağıdadır.


PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ SONUÇ VE ÖNLEMLERİNİN KAYDI VE BİLDİRİMİ YÖNETMELİĞİ

Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, piyasa gözetimi ve denetimi ile ithalat denetimleri arasında bilgi akışını sağlamak ve yetkili kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde kayıt altına alınması gereken bilgilerin; içeriği, kayıt işlemleri ve bildiriminin usul ve esaslarını düzenlemektir.

Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 14 üncü maddesi ve 28/1/2013 tarihli ve 2013/4284 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Teknik Düzenlemeler Rejimi Kararı”nın 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi ile 7 nci maddesi uyarınca hazırlanmıştır.

Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;

a) Bakanlık: Ekonomi Bakanlığını,
b) Genel Müdürlük: Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğünü,
c) PGDBİS: Ulusal Piyasa Gözetimi ve Denetimi Bilgi Sistemini,
ç) Risk değerlendirmesi: Bir üründeki riskin derecesinin belirli bir metodoloji kullanılarak belirlenmesi faaliyetini,

ifade eder.

Denetim kayıtlarının tutulması
MADDE 4 – (1) Piyasa gözetimi ve denetimi esnasında kullanılacak tutanakların içeriği ve formatı, uyguladıkları teknik mevzuatın gerektirdiği zorunluluk ve ihtiyaçlar ile Genel Müdürlük tarafından raporlama ve alınan önlemlerin bildirimi konusunda talep edilen bilgiler dikkate alınarak yetkili kuruluşlarca belirlenir.

Ulusal Piyasa Gözetimi ve Denetimi Bilgi Sistemi
MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında yetkili kuruluşlar tarafından Bakanlığa iletilecek bilgilerle ilgili işlemler Bakanlık tarafından kurulan ve işletilen Ulusal Piyasa Gözetimi ve Denetimi Bilgi Sistemi üzerinden gerçekleştirilir.

Denetim raporlarının hazırlanması
MADDE 6 – (1) Piyasa gözetimi ve denetimi esnasında temin edilen bilgilerin Genel Müdürlükçe raporlama ihtiyaçları doğrultusunda belirlenen kısmı piyasa gözetimi ve denetimini gerçekleştiren yetkili kuruluşlarca PGDBİS’e üçer aylık dönemler halinde ve yıllık olarak kaydedilir. Bu verilere ilişkin güncelleme işlemleri yine yetkili kuruluşlar tarafından gerçekleştirilir.
(2) Yetkili kuruluşlar, “Piyasa Gözetimi ve Denetimi Raporu Hazırlama Rehberi”ne uygun olacak şekilde bu bilgileri PGDBİS’e kaydeder. Rehber Genel Müdürlükçe yetkili kuruluşlara en geç her yılın Aralık ayı sonuna kadar iletilir.

Alınan önlemlerin bildirimi
MADDE 7 – (1) Güvensizliği tespit edilen ürünlere ilişkin bilgiler, alınacak önlemin yetkili kuruluşların iç onay süreci ile kesinleşmesini takip eden yedi iş günü içinde yetkili kuruluşlarca PGDBİS’e kaydedilir.
(2) Güvensizliği tespit edilen ürünlere ilişkin bilgiler gerektiğinde Genel Müdürlük tarafından Avrupa Komisyonuna bildirilir.
(3) Güvenli olmakla birlikte, teknik düzenlemesine uygun olmadığı tespit edilen ve düzeltici faaliyet ile uygunsuzluğu giderilemeyen ürünlere ilişkin bilgiler de PGDBİS’e kaydedilir.
(4) Gıda ürünleri, yemler, ilaçlar, tütün, tütün mamulleri, alkollü içecekler ile akaryakıt ürünleri bu madde kapsamında bildirime tabi değildir.
(5) Yapılan bildirimlere ilişkin güncelleme işlemleri yine yetkili kuruluşlar tarafından gerçekleştirilir.
(6) Bakanlıkça yapılan veya Bakanlıkça kayıt altına alınan ithalat denetimlerine ilişkin verilerden Bakanlıkça uygun bulunanlar da, PGDBİS’e kaydedilir.

Test raporları ve diğer belgelerin paylaşımı
MADDE 8 – (1) Yetkili kuruluşlar, 7 nci maddenin birinci ve üçüncü fıkrasında belirtilen ürünlere dair varsa test raporlarını ve ilgili olabilecek diğer belgeleri PGDBİS’e yükler.
(2) 7 nci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen ürünlere dair test raporları ve diğer belgeler bu madde kapsamında paylaşıma tabi değildir.

Önlem bildirimleri temas noktaları
MADDE 9 – (1) Yetkili kuruluşlar, alınan önlemlerin bildirimi konusunda kuruluş düzeyinde koordinasyonu sağlayacak ve PGDBİS’e veri girişi yapacak temas kişisini/kişilerini tespit eder ve Genel Müdürlüğe iletir.
(2) Genel Müdürlük, bildirimlerde koordinasyonun sağlanması ve uygulamanın değerlendirilmesi amacıyla temas kişilerini senede en az bir defa olmak üzere toplantıya çağırır.

Bildirim mekanizmalarının takibi
MADDE 10 – (1) Genel Müdürlük, gerekli gördüğü hallerde takip ettiği uluslararası kuruluşlar nezdindeki bildirim mekanizmalarında yer alan ürünlere ilişkin olarak yetkili kuruluşlardan bilgi talep edebilir. Yetkili kuruluşlar Genel Müdürlükçe bilgi talep edilen ürünlerle ilgili gerekli incelemeyi yapar ve belirlenen süre içerisinde Genel Müdürlüğe bilgi verir.
(2) Ürünün veya bildirime konu güvensizliğin niteliğine göre yetkili kuruluşlarca yapılacak incelemenin Genel Müdürlükçe verilen süreyi aşması durumunda yetkili kuruluşlar ek süre talep edebilir.

Risk değerlendirmesi
MADDE 11 – (1) 7 nci maddenin birinci fıkrasında belirtilen bildirimlere, gerektiğinde, yetkili kuruluşlar tarafından yapılan risk değerlendirmesi belgesi eşlik eder. “Risk Değerlendirmesi Rehberi” ile bu rehberin kullanılacağı ürünlerle ilgili bilgiler, Genel Müdürlük tarafından yetkili kuruluşlara iletilir.

Geçiş süresi
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) PGDBİS’e veri aktarımı yapacak olan mevcut veri tabanlarında bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde gerekli değişiklikler/güncellemeler yapılarak, bu veri tabanları PGDBİS’e veri aktarmaya hazır hale getirilir.
(2) Kendi veri tabanı bulunan ve PGDBİS’e veri aktarımını henüz yapamayan yetkili kuruluşlar aktarım sağlanana kadar, yalnızca 7 nci maddenin birinci fıkrasında belirtilen ürünlere ilişkin bilgileri PGDBİS’e kaydeder.

Yürürlük
MADDE 12 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme
MADDE 13 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Ekonomi Bakanı yürütür.


 

27 Ağustos 2013 Salı

“SELL & LEASEBACK / SAT VE GERİ KİRALA” İŞLEMLERİ VE VERGİSİ İSTİSNASI


02.08.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6495 Sayılı “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile birlikte gelen değişiklikler içinde önemli satırbaşlarından birini de "SAT ve GERİ KİRALA” “SELL AND LEASEBACK" olarak adlandırılan işlemler üzerine getirilen vergisel düzenlemeler/avantajlar oluşturmaktadır.

İşletmeler varlıklarını çeşitli şekillerde finanse edebilmektedir. Bunlardan birisi de finansal kiralama işlemidir. Finansal kiralama,

a.      Bir finansal kiralama sözleşmesine dayalı olmak koşuluyla, finansal kiralama kuruluşu (kiralayan) tarafından finansman sağlamaya yönelik olarak bir malın mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi;

b.      Kiracıya kira süresi sonunda malın rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkı tanınması;

c.       Kiralama süresinin malın ekonomik ömrünün yüzde sekseninden daha büyük bir bölümünü kapsaması veya finansal kiralama sözleşmesine göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının malın rayiç bedelinin yüzde doksanından daha büyük bir değeri oluşturması hallerinden herhangi birini sağlayan kiralama işlemini ifade etmektedir.

13.12.2012 Tarihinde yürürlüğe giren 6361 Sayılı “Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu”nun 18. maddesi uyarınca finansal kiralama sözleşmesi; "kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü bir kişiden veya bizzat kiracıdan satın aldığı veya başka suretle temin ettiği veya daha önce mülkiyetine geçirmiş bulunduğu bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören sözleşmedir." şeklinde tanımlanmıştır.

Nedir bu Sat ve Geri Kirala işlemi ?

Leasing yasa olarak ülkenin finans yapısı içinde bir kaynak yaratma tekniği olarak yer aldığında çok temel ilkeler taşıyordu, zaman içinde uygulamalar ve gelişmelerle farklı boyutlar kazandı. Zaman içinde şirketin üzerine kayıtlı amortismana tabi iktisadi kıymetlerin Leasing firmasına satıldıktan sonar tekrar geri kiralanması ile bu sistem oluştu. Yabancı ülkelerde aslen uzun zamandır var olan sistem ülkemizde yeni yeni yerini bulmaya başladı. Kiralama süresi sonunda satılan mallar tekrar kiracıya devredilmektedir. Gayrimenkuller, ikinci eli değerli olabilecek makine ekipmanlar ve iş makineleri bu sözleşmelere konu olabilmektedir.

Şirketlere Sağlanan Avantajlar

Öncelikle belirtmek gerekir ki “sat ve geri kirala” uygulamasının en büyük avantajı iyi bir finansman yöntemi olmasıdır. Örneğin; işletme aktifinde kayıtlı atıl duran yatırımlar (gayrimenkuller ve benzerleri), bu yöntemle işletme faaliyetlerini aksatmadan paraya çevrilebilmektedir.

İşlemin Finansal Kiralama Mevzuatı açısından Durumu

Mülga 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu’nun 4. Maddesinde yer alan “sözleşme” tanımının “sat ve geri kirala” işlemlerine imkan verecek açıklıkta olduğu söylenemezdi, bu nedenle bu yöntemin uygulandığı sözleşmeler Yargıtay ve Danıştay kararlarında eleştirilmesine neden oluyordu.

Bu yüzden de 6361 Sayılı “Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu”nun 13.12.2012 tarihinde yürürlüğe girmesinden önce “sat ve geri kirala” işlemleri finansal kiralama şirketleri tarafından pek tercih edilmemekte, edilememekte idi.

Ancak 6361 sayılı kanunla beraber finansal kiralama sözleşmesi, ihtiyaç duyulan malların;

·         Üçüncü bir kişiden,
·         Bizzat kiracıdan finansal kiralama şirketince satın alınarak,
·         Veya başka bir suretle temin edilerek,

Kullanımının bir bedel karşılığında kiracıya devredilmesi şeklinde tanımlanmış ve böylece kiralamaya konu olan malın bizzat kiracıdan temin edilmesi imkanı getirilmiştir. Böylelikle uluslararası uygulamada yaygın bir finansman yöntemi olan “sat ve geri kirala” işleminin yapılabilmesine olanak sağlanmıştır.

Bu tanımlamalara dayanarak yapılacak işlemlerin finansal başarısı ancak vergisel düzenlemelerle desteklenmesiyle gerçekleşebilir. İşte bu destek de 6495 Sayılı Kanunla Yapılan Yeni Düzenleme ile sağlanmıştır. Önemli iki yasada;

·         KDV Kanunu
·         Kurumlar Vergisi Kanunu

nezdinde, aşağıda yer alan ilaveler/değişiklikler yapılmıştır.  

6495 Sayılı Kanunla KDV Kanunu’na İlave Edilen Bent  ( Sosyal ve Askerî Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar )

MADDE 29 – 25/10/1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 17 nci maddesinin dördüncü fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.

“y) 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında; finansal kiralama şirketlerince bizzat kiracıdan satın alınıp geriye kiralanan taşınmazlara uygulanmak üzere ve kiralamaya konu taşınmazın mülkiyetinin sözleşme süresi sonunda kiracıya devredilecek olması koşulu ile kiralanmaya konu taşınmazların kiralayana satılması, satan kişilere kiralanması ve devri.”

6495 Sayılı Kanunla KV Kanunu’nun 5/1-e Maddesinde Yapılan Değişiklik

MADDE 42 – 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin birinci paragrafındaki parantez içi hükmü aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(Taşınmazların; kaynak kuruluşlarca, kira sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama şirketlerine satışı ile 21/11/2012tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, finansal kiralama şirketlerine satışı ve varlık kiralama ile finansal kiralama şirketlerince taşınmazın devralındığı kuruma satışından doğan kazançlar için bu oran %100 olarak uygulanır ve bu taşınmazlar için en az iki tam yıl süreyle aktifte bulunma şartı aranmaz. Ancak söz konusu taşınmazların; kaynak kuruluş, kiracı veya sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilememesi hâli hariç olmak üzere, varlık kiralama veya finansal kiralama şirketi tarafından üçüncü kişi ve kurumlara satılması durumunda, bu taşınmazların kaynak kuruluşta veya kiracıdaki varlık kiralama veya finansal kiralama şirketine devirden önceki kayıtlı değeri ile anılan kurumlarda ayrılan toplam amortisman tutarı dikkate alınarak satışı gerçekleştiren kurum nezdinde vergilendirme yapılır.).”

Bu değişiklikle 2 yıl elde bulundurma şartıyla %75 olarak uygulanan taşınmaz satış kazanç istisnası 2 yıl elde bulundurma şartı aranmaksızın %100 olarak uygulanacaktır. Bu istisnanın uygulanabilmesi için taşınmaz satışının 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla yapılmış olması gerekir. Anılan istisna hem taşınmazın ilk aşamada finansal kiralama şirketlerine satışı ve hem de varlık kiralama ile finansal kiralama şirketlerince taşınmazın devralındığı kuruma satışından doğan kazançlar için uygulanacaktır.  

Bu değişiklikler esasen gerekli ivmeyi sağlasa da dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır;

Taşınmazların “sat ve geri kirala” yöntemiyle;

a.      İlk satışı,
b.      Kiralanması
c.       Geri devir işlemleri

KDV’den istisna edilmiştir.

Bununla birlikte söz konusu taşınmazın iki tam yıl süreyle aktifte bulunma şartı aranmaksızın satışından doğan kazancın %100’ü kurumlar vergisinden istisna edilmektedir.

Ancak KDV ve Kurumlar Vergisi istisnasının uygulanabilmesi için taşınmazın 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında finansal kiralama şirketlerince;

·         Bizzat kiracıdan satın alınıp geriye kiralanması,
·        Kiralamaya konu taşınmazın mülkiyetinin sözleşme süresi sonunda kiracıya devredilecek olması
·       Kiralanmaya konu taşınmazın kiralayana satılması, satan kişilere kiralanması ve geri devri koşulu aranmaktadır.  

Vergisel Diğer düzenlemeler

·         6361 sayılı yasanın 51. Maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanununun Tapu ve Kadastro işlemlerinden alınacak harçlar başlıklı (4) sayılı tarifesinin “I-Tapu işlemleri” bölümünün yirminci fıkrasına eklenen aşağıdaki bent ile taşınmazın kiralayana devrinde binde 3,96 oranında harç öngörülmüştür.

“g) Satıp geri kiralama yöntemi ile gerçekleştirilen kiralama sözleşmeleri kapsamında kiracı tarafından sözleşme süresi sonunda geri alınmak kaydıyla kiralanan taşınmazların kiralayana satışı sırasında devredenden (Taşınmazın herhangi bir şekilde kiracı tarafından geri alınmamasının tespiti durumunda ilgililerden (a) bendindeki oran ile bu bentteki oran arasındaki farka tekabül eden harç tutarı 213 sayılı Kanun hükümlerine göre gecikme faizi ile birlikte alınır.)     Binde 3,96”

·      6361 Sayılı Kanunun 37/2. maddesi uyarınca satıp geri kiralama yöntemi ile yapılan kiralama sözleşmeleri kapsamında kiralanan taşınmazların sözleşme süresi sonunda kiracı adına tapuya tescili tapu harcından müstesnadır.

FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ


Finansal kiralama tekniği sadece kiralama üzerineydi. Aylık faturalar gelir kayda alınır ve mesele çözülürdü. Kiralama süresi 3226 sayılı yasaya göre;
“Sözleşmenin feshinin mümkün olmadığı süre
Madde 7 - Sözleşmeler en az dört yıl süre ile fesh edilemez. Hangi kiralama hallerinde bu sürenin kısalacağı, Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir. “
Olarak tanımlanmış ve sözleşme süresinin de dört yıl olarak kalması tarif edilmişti. Yapılan ilk uygulamalarda ödemeler 4 yıl boyunca her aya eşit tutarlarda ödemeler bölünerek sürdürülmüştü. Ancak geçen zaman içinde finansman maliyetlerinin düşürülmesi ve nakit akımının hızlandırılması amacı ile sözleşmeler 4 yıl olarak imzalansa dahi ödemeler iki yıla yayılarak yapılmaya başlandı. Burada şu sorun ortaya çıktı. Amortismana tabi bir iktisadi kıymetin dönem yasalarına göre 5 yılda itfası şartken bu yolla iki yıl içinde itfa edilmiş oldu. Söylemek gerekir ki yasa da asıl amacından sapmış oldu.
Sonunda 4842 sayılı kanun kapsamında yapılan düzenlemeyle bu mesele başka bir boyut kazandı. Doğal olarak de muhasebeleştirme tekniği de değişmiş oldu. Aşağıda örnek bir olay ve işlemleri ele alıyoruz.
Mart ayında leasing işlemi yapan bir firmanın sözleşmeden doğan ödeme tablosu aşağıdaki gibidir. ( Rakam ve tutarlar örnek olarak alınmıştır.)
Mal Cinsi
Makine
Mal Tutarı
215.000 TL
KDV oranı
18
Ödeme Süresi
24 ay
Sözleşme Süresi
4 yıl
Sözleşme Tarihi
23.03.201X
 
 
 
 
 
Kira Adedi
Tarih
Anapara
Faizi
Kira Bedeli
KDV Dahil Kira Bedeli
1
23.03.201X
12.140,00
0,00
12.140,00
14.325,00
2
25.04.201X
9.550,00
2.965,00
12.515,00
14.767,50
3
25.05.201X
9.600,00
2.540,00
12.140,00
14.325,00
4
23.06.201X
9.675,00
2.465,00
12.140,00
14.325,00
5
25.07.201X
9.775,00
2.365,00
12.140,00
14.325,00
6
25.08.201X
9.935,00
2.205,00
12.140,00
14.325,00
7
25.09.201X
10.100,00
2.040,00
12.140,00
14.325,00
8
25.10.201X
10.250,00
1.890,00
12.140,00
14.325,00
9
24.11.201X
10.350,00
1.790,00
12.140,00
14.325,00
10
25.12.201X
10.525,00
1.615,00
12.140,00
14.325,00
11
25.01.201Y
10.660,00
1.480,00
12.140,00
14.325,00
12
23.02.201Y
10.800,00
1.340,00
12.140,00
14.325,00
13
23.03.201Y
10.940,00
1.200,00
12.140,00
14.325,00
14
25.04.201Y
11.085,00
1.055,00
12.140,00
14.325,00
15
25.05.201Y
11.230,00
910,00
12.140,00
14.325,00
16
25.06.201Y
11.375,00
765,00
12.140,00
14.325,00
17
25.07.201Y
11.525,00
615,00
12.140,00
14.325,00
18
24.08.201Y
11.675,00
465,00
12.140,00
14.325,00
19
25.09.201Y
11.825,00
315,00
12.140,00
14.325,00
20
25.10.201Y
11.985,00
155,00
12.140,00
14.325,00
21
25.11.201Z
0,00
75,00
75,00
88,50
22
25.12.201V
0,00
75,00
75,00
88,50
23
25.01.201W
0,00
75,00
75,00
88,50
24
25.02.201W
0,00
150,00
150,00
177,00
Toplam
215.000,00
28.550,00
243.550,00
287.385,00
Tabloyu özet haliyle de değerlendirelim;
SÖZLEŞME DETAYI
Anapara Tutarı
215.000,00
 
Kısa Vadeli Anapara
 
91.375,00
Uzun Vadeli Anapara
 
123.625,00
Faiz Tutarı
28.550,00
 
Kısa Vadeli Faiz
 
19.875,00
Uzun Vadeli Faiz
 
8.675,00
Kısa Vadeli Anapara + Kısa Vadeli Faiz
111.250,00
 
Kısa Vadeli Anapara
 
91.375,00
Kısa Vadeli Faiz
 
19.875,00
Uzun Vadeli Anapara + Uzun Vadeli Faiz
132.300,00
 
Uzun Vadeli Anapara
 
123.625,00
Uzun Vadeli Faiz
 
8.675,00
Kiracı tarafından ödeme planı kesinleştiği tarihte sabit kıymet 215.000 TL bedelle kullanım hakkı olarak kayıtlara alınacaktır.
Ancak öncelikle özellikleri itibariyle kullanılması gereken hesapların TDHP nezdinde açıklamalarına da göz atalım.
301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
Bu hesap, kiracıların finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yılı geçmeyen borçlarının izlendiği hesaptır.
İşleyişi
Finansal kiralama sözleşme tutarı bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili varlık hesabına kira ödemelerinin bugünkü değeri ile borç ve bu iki tutar arasındaki fark da “302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” hesabına borç kaydedilir.
302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri(-)
Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan borçlar ile kiralanan varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki farkı gösteren henüz ödenmemiş finansal kiralama borçlanma maliyetlerinin izlendiği hesaptır.
İşleyişi
Finansal kiralama sözleşme tutarı ile finansal kiralamaya konu olan varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark “Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” olarak bu hesaba borç kaydedilir. Kiralama sözleşmesine uygun olarak tamamlanan her dönem sonunda gerçekleşmiş olan faiz giderleri tutarları bu hesaba alacak “66-Borçlanma Maliyetleri” hesap grubunda ilgili borçlanma gideri hesabına borç olarak kaydedilir.
401-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
Bu hesap, kiracıların finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yılı aşan borçlarının izlendiği hesaptır.
İşleyişi
Finansal kiralama sözleşme tutarı bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili varlık hesabına kira ödemelerinin bugünkü değeri ile borç ve bu iki tutar arasındaki fark da “402-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” hesabına borç kaydedilir. Dönemsellik varsayımına uygun olarak dönem sonlarında, izleyen dönemi ilgilendiren tutar, “301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar” hesabına alacak, bu hesaba borç kaydedilir.
402-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)
Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan ve vadesi bir yılı aşan borçlar ile kiralanan varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki farkı gösteren henüz ödenmemiş finansal kiralama borçlanma maliyetlerinin izlendiği hesaptır.
İşleyişi
Finansal kiralama sözleşme tutarı ile finansal kiralamaya konu olan varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark “Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” olarak bu hesaba borç kaydedilir. Kiralama sözleşmesine uygun olarak tamamlanan ve her dönem sonunda izleyen döneme ilişkin tutar “302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilir.
Muhasebe maddesi şöyledir.
 
 
Borç
Alacak
260-Haklar [1]
215.000,00
 
302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)
19.875,00
 
402-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)
8.675,00
 
 
301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
 
111.250,00
 
401-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
 
132.300,00
 
 
243.550,00
243.550,00
23.03.201X Tarihinde tanzim edilecek olan faturanın muhasebe kaydı;
 
 
Borç
Alacak
301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
12.140,00
 
191-İndirilecek KDV
2.185,00
 
 
320-Satıcılar
 
14.325,00
 
 
14.325,00
14.325,00
 

Adı geçen faturanın ödenmesi halinde muhasebe kaydı;
 
 
Borç
Alacak
320-Satıcılar
14.325,00
 
 
102-Bankalar
 
14.325,00
 
 
14.325,00
14.325,00
25.04.200X tarihli faturanın muhasebe kaydı;
 
 
Borç
Alacak
301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
12.515,00
 
780-Finansman Giderleri
2.965,00
 
191-İndirilecek KDV
2252,5
 
 
320-Satıcılar
 
14.767,50
 
302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)
 
2.965,00
 
 
17.732,50
17.732,50
 
780-Finansman Giderleri
2.965,00
 
Literatürde bu satır için doğrudan 661 hesap da öngörülmektedir. TDHP’na göre;
661. UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)
Bir yılı aşan vadeli borçlanmalarla ilgili faiz ve benzeri giderlerin izlendiği hesaptır.”
 
661 hesabın ruhuna uygun gibi görünse de sonraki adımda göreceğimiz maddeler nedeniyle uygun olmadığı kanısındayım.
Yine adı geçen faturanın ödenmesi halinde;
 
 
Borç
Alacak
320-Satıcılar
17.732,50
 
 
102-Bankalar
 
17.732,50
 
 
17.732,50
17.732,50
Yılsonunda imzalanan sözleşme nedeniyle sabit kıymet işletmenin aktifinde yer aldığından;
 
 
Borç
Alacak
770-Genel Yönetim Giderleri
43.000,00
 
 
268-Birikmiş Amortismanlar
 
43.000,00
 
 
43.000,00
43.000,00
Sabit kıymetin beş yılda itfa olacağı varsayılmıştır.
İkinci yılın başında Anapara + Faizin hesap aktarması gereklidir, ikinci yıl tutarları Uzun Vadeli’den Kısa Vadeli’ye dönüşmüştür;
Anapara + Faiz
121.400,00
 
Anapara
 
113.100,00
Faiz
 
8.300,00
 
Bu aşamada yapılması gereken muhasebe kaydı;
 
 
Borç
Alacak
401-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
121.400,00
 
 
301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
 
121.400,00
 
 
121.400,00
121.400,00



[1] TMS 17 açısından finansal kiralama yoluyla kiralanan taşıt, 254 Taşıtlar Hesabı’nda izlenir. Ancak, VUK açısından
260 Haklar Hesabı’nda izlenmesi gerekmektedir.