İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ - II

Birinci bölümden devam ediyoruz..

2012 yılı Haziran ayında yayımlanan  6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Yasası’na göre işletmelerin önemli bir yükümlülüğü de “Risk Değerlendirmesi” yaptırmaktır.

• 11.10.2012 tarihli Risk Analizi Ve Sürekli Denetim Yönergesi ile
• 29.12.2012 Tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği.   

Çerçevesinde uygulanacak işlemler için aslında öncelikle çok geç kalınmış olduğunu söyleyebiliriz.

Neden ?   Yönerge Tarihi	11.10.2012
Yönetmelik Tarihi	29.12.2012
Yasanın yürürlük tarihi	30.12.2012
Risk Analizi Raporunun Yapılmış Olma Tarihi	31.12.2012

Bugün Yasa kapsamında herkesin “Risk Analizi” raporunu hazırlayıp kenara koymuş olması gerekiyor.  Apartmanlar dahil olmak üzere.  Ancak bu nasıl yapılacak, kim yapacak şekli nedir gibi soruların cevapları belirsiz. 

Konuyu biraz irdeleyelim;

Yönetmeliğin Üçüncü bölümü “Risk Değerlendirmesi Aşamaları” başlığını taşıyor.  Burada;

Risk değerlendirmesi

MADDE 7

1. Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir.
2. Çalışanların risk değerlendirmesi çalışması yapılırken ihtiyaç duyulan her aşamada sürece katılarak görüşlerinin alınması sağlanır. 

Olarak tanımlanmış.

Devamı 8. Madde ise tamamen  “Tehlikelerin tanımlanması “ başlığıyla “Tehlikeler tanımlanırken çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine ilişkin ilgisine göre asgari olarak aşağıda belirtilen bilgiler toplanır.” Denerek tüm kurumlar tek tek sayılmış ve yapılması gerekenler listelenmiştir.

Devam ederek,

1. Risklerin belirlenmesi ve analizi
2. Risk kontrol adımları
3. Dokümantasyon
4. Risk değerlendirmesinin yenilenmesi

Uzun açıklamalar olmasına rağmen tüm bu başlıklarda tam bir açıklık olduğunu söylemek mümkün değil.  

Yine Yönetmeliğin “Dördüncü Bölümü” ise çeşitli maddeler içeriyor. Bu bölümü olduğu haliyle aktaralım;

Büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu hazırlanması gereken işyerlerinde risk değerlendirmesi

MADDE 13 – (1) Kanunun 29 uncu maddesi gereğince büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu hazırlanan işyerlerinde; bu belge ve raporlarda değerlendirilmiş riskler, bu Yönetmeliğe göre yapılacak risk değerlendirmesinde dikkate alınarak kullanılır. 

Birden fazla işveren olması durumunda risk değerlendirmesi çalışmaları

MADDE 14 – (1) Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda, yürütülen işler için diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz önünde bulundurularak ayrı ayrı risk değerlendirmesi gerçekleştirilir. İşverenler, risk değerlendirmesi çalışmalarını, koordinasyon içinde yürütür, birbirlerini ve çalışan temsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirir.

(2) Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, işyerlerinde ayrı ayrı gerçekleştirilen risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu yönetim tarafından yürütülür. Yönetim; bu koordinasyonun yürütümünde, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları için ilgili işverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirir. 

Asıl işveren ve alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde risk değerlendirmesi

MADDE 15 – (1) Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde:

1. Her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili olarak, bu Yönetmelik hükümleri uyarınca gerekli risk değerlendirmesi çalışmalarını yapar veya yaptırır.
2. Alt işverenlerin risk değerlendirmesi çalışmaları konusunda asıl işverenin sorumluluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence sağlanır.
3. Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen risk değerlendirmesi çalışmalarını denetler ve bu konudaki çalışmaları koordine eder.

(2) Alt işverenler hazırladıkları risk değerlendirmesinin bir nüshasını asıl işverene verir. Asıl işveren; bu risk değerlendirmesi çalışmalarını kendi çalışmasıyla bütünleştirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygulanıp uygulanmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. 

Çalışanların bilgilendirilmesi

MADDE 16 – (1) İşyerinde çalışanlar, çalışan temsilcileri ve başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar ve bunların işverenleri; işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri ile düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında bilgilendirilir. 

Risk değerlendirmesi rehberleri

MADDE 17 – (1) İşverenlere, risk değerlendirmesi ile ilgili yükümlülükleri bakımından yardımcı olmak veya yol göstermek amacıyla risk değerlendirmesi rehberleri hazırlanabilir. Rehberler işyerinde çalışan sayısı ve işyerinin bulunduğu tehlike sınıfı göz önüne alınarak; sektör, meslek veya yapılan işlere özgü olabilir.

(2) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, işçi-işveren ve memur sendikaları ile kamu yararına çalışan sivil toplum kuruluşları faaliyet gösterdikleri sektörde rehber çalışmalarında bulunabilir. Bakanlıkça, bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğu yönünden değerlendirilerek onaylanan taslaklar, Bakanlık tarafından sektör, meslek veya yapılan işlere özgü risk değerlendirmesi uygulama rehberleri olarak yayımlanır. 

Yapılması gerekenlerle ilgili birçok ipucu var aslında. Ancak cezai müeyyidesi bu kadar yüksek bir zorunluluğun şekil şart ve süreci ciddi örneklerle açıklanmış olmalıydı. Yasayı yayınlayanların ne gibi bir beklentileri olduğu hangi sonuçları istedikleri ancak bu şekilde anlaşılabilirdi.

Halbuki Risk Analizi Sürekli Denetim Yönergesinin 5. Maddesine göre ciddi bir araştırma ve denetim mekanizmasının varlığını ortaya koyuyor;

Risk Analizi ve Sürekli Denetim Sürecinin Yürütme Organları

MADDE 5- (1) Risk Analizi ve Sürekli Denetim ile ilgili iş ve işlemler aşağıdaki organlar tarafından yürütülür.

 

• Merkezi Risk Analizi ve Değerlendirme Kurulu,
• Risk Analizi ve Sürekli Denetim Grup Başkanlığı,
• Koordinatör Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri.

 

Yine Yönergenin 22. Maddesi ise “Analiz Sonuçlarının Raporlanması ve Sonuçların Takibi Süreci” ile;

Risk analiz ve sürekli denetim çalışmalarının sonucunda niteliğine göre aşağıdaki rapor ve tutanaklar düzenlenir.

1. Veri Analiz Değerlendirme Raporu
2. Veri Analiz Raporu
3. İnceleme ve Kontrol Tutanağı
4. İnceleme ve Araştırma Tutanağı
5. Durum Tespit Raporu
6. İşyeri Denetim Raporu
7. İnceleme ve Soruşturma Raporu
8. Aylık ve Yıllık Faaliyet Raporu

Denetim mekanizmasının bu çalışma sistematiği gösteriyor ki, bilgiler toplanacak bunlar belirgin bir yapı içinde birleştirilecek ve analiz/rapor olarak hazırlanacaktır.

Buradan anlaşılacağı üzere kaynaktan gelecek bilgilerin de belirgin bir şekil içinde toplanması gerekir. 

Gelelim yasanın 6. Maddesine ;

Risk değerlendirmesi ekibi
MADDE 6 –
1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur.

1. İşveren veya işveren vekili.
2. İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri.
3. İşyerindeki çalışan temsilcileri.
4. İşyerindeki destek elemanları.
5. İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.

2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir.

3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir.

4) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.

5) Risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar.

Ve yine 10. Maddeye göre “gereğince en az bir işçi çalıştıran tüm iş yerleri risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak zorundadır. Ancak yukarda yazılı başlıklara bakılınca işin pek de kolay olmadığı açıktır. 

Burada sayılan kişileri bir araya getirmek pek kolay olmayacaktır. Mutlaka profesyonel destek gerekecektir.  Bir kişi çalıştıran bir işyeri için ya büyük külfet yada bu tarz işlere soyunacak firmalar için büyük fırsat. 

Yukarda saydığımız şartlar içinde ise “Dökümantasyon” vardı. Yönetmeliğin 11. Maddesi ise tamamen bu başlığı taşıyor ve asıl Rapor için gerekli bilgileri burada taşıyor.

Dökümantasyon;
MADDE 11 -

1) Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir.

1. İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.
2. Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri.
3. Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi.
4. Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı.
5. Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler.
6. Tespit edilen riskler.
7. Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler.
8. Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları.
9. Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi.

2) Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır.

3) Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir.

Bu veriler yeterli görünse dahi sadece içerik hakkında genel ve asgari şartları ortaya koyuyor. Ancak yine bir formasyon oluşturmadığı açık. Bu bilgileri aslında ISO standartları çerçevesinde düşünmek de uygun olabilir. Bu bilgiler ışığında şimdi çeşitli kaynaklardan derlediğimiz bilgilerle bir rapor formatı hazırlamaya çalışabiliriz.

Basit bir form;

 

RİSK ANALİZİ FORMU					YAYIN TARİHİ		25.01.2013
					DÖK.NO		1
					REV.NO		0
	BÖLÜM	Kütüphane			REV. TARİHİ:
S. No:	Olası Tehlikeler	Etkenler	Şiddet	Olasılığı	Riski	Derecesi	Alınacak Tedbirler
1	Yangın tüpünün olmaması sonucu oluşabilecek tehlikeler	Yangının oluşma ve büyüme ihtimalinin artması	4	3	12	Orta	Yangın tüpü temin edilecek.
2	Yangın merdiveninin olmaması sonucu oluşabilecek tehlikeler	Yangından kaçmada sorun oluşması	3	3	9	Orta	Yeterli uyarıcılar ile yangından kaçış yolları belirlenmelidir.
3	Çalışma masalarının köşelerinin sivri olması	Masaların köşelerine çarpma sonucu zedelenme olması	2	4	8	Orta	Masaların köşelerine çarpmaya karşı tedbir alınacak.
4	Raflardaki kitapların düşmesi	Yaralanma, zedelenme gibi tehlikeler	1	3	3	Düşük	Kitaplıklar kapaklı duruma getirilecek.
5	Havalandırma yetersizliği sonucu oluşabilecek tehlikeler	Çeşitli solunum yolu hastalıkları	3	1	3	Düşük	İşyeri ortamının iyi havalandırılması sağlanacak
6	İşyeri ortam sıcaklığı değişikliği sonucu oluşabilecek tehlikeler	Nezle , grip vb. hastalıklar	1	3	3	Düşük	İşyeri ortamında, sıcaklığın, gün içerisinde dengeli dağılımı sağlanacaktır
7	Temizlik malzemelerini kullanırken oluşabilecek tehlikeler	Ele ve vücuda zarar verebilir	2	2	4	Düşük	Temizlik sırasında, temizlik malzemelerinin vücuda teması engellenecektir
8	Uygun olmayan duruş ve çalışma şekilleri	Bel, boyun vb. ağrıları	2	3	6	Orta	Çalışma ortamı, ergonomik olarak uygun hale getirilecek.
HAZIRLAYAN			ONAYLAYAN

 Detaylı Form'a üçüncü bölümde devam ediyoruz.