İş Sağlığı Güvenliği Yasası
çerçevesinde İş kolları ve İş yerleri ayırımlarıyla düzenlemeler devam ediyor.
Bu kez düzenleme işyerlerindeki temsilciler için yapıldı. Konu ayrıca Sendikalı
işyerleri ile de ilişkilendirilmiş. Sendikalı işyerleri için temsilci seçimi
ciddi sorumluluk taşıyan görev/atama kriterleriyle dolu. Özellikle işverene verilen
sorumluluk bir hayli fazla. Atanacak yetkili ve hesaplamalar biraz karışık. 29
Ağustos 2013 Tarih ve 28750 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan düzenleme
aşağıdadır. Uygulama 29 Eylül 2013 tarihinde yürürlüğe giriyor bu tarihe kadar
gereklerin yazılı düzenleme ve kararlarla yerine getirilmesinde yarar var.
Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ
ÇALIŞAN TEMSİLCİSİNİN NİTELİKLERİ
VE SEÇİLME USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN
TEBLİĞ
Amaç
MADDE 1 – (1)
Bu Tebliğin amacı; 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş
Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 20nci maddesi
kapsamındaki çalışan temsilcisinin nitelikleri, seçimi veya atanmasına ilişkin
usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1)
Bu Tebliğ; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 20 nci maddesi
kapsamındaki çalışan temsilcisinin nitelikleri, seçimi veya atanmasına ilişkin
usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1)
Bu Tebliğ; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 20 nci maddesi ile
9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2nci ve 34 üncü
maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
İşverenin yükümlülüğü
MADDE 4 – (1)
İşveren; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz
önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar
arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla
yeterli sayıda çalışan temsilcisini görevlendirir.
(2) İşveren, çalışan temsilcisinin
veya temsilcilerinin görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli imkânları
sağlar.
(3) İşveren, işyerinde yetkili
sendika veya sendikalar bulunması halinde işyeri sendika temsilcisini çalışan
temsilcisi olarak görevlendirir.
(4) Çalışan temsilcisinin seçilmesi
veya atanması ile ilgili gerekli tüm iş ve işlemler işveren tarafından yerine
getirilir.
(5) İşveren seçim veya atama yoluyla
görevlendirilen çalışan temsilcilerini işyerinde ilân eder.
Çalışan temsilcisi adaylarının
belirlenmesi
MADDE 5 – (1)
Çalışan temsilcisinin, işyerinde yetkili sendika bulunmaması halinde çalışanlar
arasından seçimle belirlenmesi esastır.
(2) Çalışan temsilcisinin seçimle
belirlenmesi durumunda çalışan temsilcisi aday başvurularının yapılması için
yedi günden az olmamak üzere süre tanınarak işveren tarafından işyerinde ilân
edilir.
(3) İşyerinde çalışanların aday
olabilmeleri için 6 ncı maddedeki kriterleri sağlamaları esastır. Bu kriterleri
taşımaları halinde aday olmaları engellenemez.
(4) Seçimlerin yapılmasına ilişkin iş
ve işlemler için gerekli şartlar sağlanır ve yeterli sayıda personel işveren
tarafından görevlendirilir.
(5) Aday sayısı işyerinde zorunlu
çalışan temsilcisi sayısının üç katından fazla olamaz. Fazla olması halinde
çalışan temsilcisi adayları; öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve yaş
kriterleri esas alınarak ikinci fıkrada belirtilen sürenin bitiminden itibaren
en fazla üç gün içinde işveren tarafından ilân edilir.
Çalışan temsilcisinin nitelikleri
MADDE 6 – (1)
Bir çalışanın çalışan temsilcisi olabilmesi için aşağıdaki niteliklere sahip
olması zorunludur:
a) İşyerinin tam süreli daimi
çalışanı olması,
b) En az 3 yıllık iş deneyiminin
bulunması,
c) En az ortaokul düzeyinde öğrenim
görmüş olması.
(2) Belirli süreli veya geçici
işlerde (a) ve (b) bentleri, işyerinde 3 yıllık iş deneyimi bulunmayan çalışan
veya aday bulunmaması halinde (b) bendi, çalışanlar veya adaylar arasında
yeterli eğitim düzeyine sahip kişi bulunmaması halinde (c) bendi hükümleri
uygulanmaz.
(3) Yetkili sendika
temsilcisinin çalışan temsilcisi olarak görev yapması halinde birinci fıkrada
sayılan nitelikler aranmaz.
Çalışan temsilcisi sayısının
belirlenmesi
MADDE 7 – (1)
İşyerinde görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı aşağıdaki şekilde
belirlenir:
a) İki ile elli arasında
çalışanı bulunan işyerlerinde bir.
b) Elli bir ile yüz
arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki.
c) Yüz bir ile beş yüz
arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç.
ç) Beş yüz bir ile bin
arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört.
d) Bin bir ile iki bin
arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş.
e) İki bin bir ve üzeri
çalışanı bulunan işyerlerinde altı.
Çalışan temsilcilerinin seçilme veya
atanma koşulları
MADDE 8 – (1)
Seçim, işyerindeki çalışanların en az yarıdan bir fazlasının katılacağı bir
oylamayla yapılır. Oylamanın gizli yapılması esastır. En fazla oy alan aday
veya adaylar çalışan temsilcisi veya temsilcileri olarak ilân edilir. Vardiya
usulü çalışılan işyerlerinde ise seçimler tüm vardiyalarda çalışanların da oy
kullanmasına imkân verilecek şekilde düzenlenir.
(2) Oyların eşitliği durumunda
çalışan temsilcisi; adayların öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve
benzeri kriterleri esas alınarak işverence belirlenir. Seçim, sonuçları
itibariyle beş yıl geçerlidir.
(3) Çalışan temsilcisinin, herhangi
bir nedenle görevinden ayrılması durumunda, daha önce yapılan seçim sonuçlarına
göre en fazla oy alan sıradaki aday atanır.
(4) İşyerinde yetkili
sendika bulunması halinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi
olarak görevlendirilir. Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci
sayısından az olması durumunda diğer çalışan temsilcisi veya temsilcileri
dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla işveren tarafından görevlendirilir.
Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından çok olması
durumunda ise yetkili sendikanın önerisi doğrultusunda çalışan temsilcileri
işveren tarafından görevlendirilir.
(5) İşyerinde farklı statü hukukuna
tabi çalışanların üye olduğu birden fazla yetkili sendika bulunması halinde;
a) Bir çalışan temsilcisi
görevlendirilecekse en çok üyeye sahip yetkili sendika temsilcisi çalışan
temsilcisi olarak atanır.
b) Birden fazla çalışan temsilcisi
görevlendirilecekse aşağıda yer alan örnekteki gibi hesaplanarak çalışan
temsilcisi görevlendirilir.
c) Örnekte verilen hesaplama
yöntemine göre üye sayılarında eşitlik durumu olduğunda son kalan çalışan
temsilcisi kura yöntemine başvurularak belirlenir.
ç) Örnek 2’de verilen hesaplama
yönteminde tam sayılara göre temsilci görevlendirmesi yapılır, atanması gereken
diğer temsilci için kura yöntemine başvurulur.
Örnek 1:
Toplam çalışan sayısı: 2000
22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ve
diğer (iş akdi/hizmet akdi/iş sözleşmesi v.b.) çalışanların sayısı: 1100
Diğer (statü hukukuna bağlı)
çalışanların sayısı: 900
Görevlendirilecek çalışan temsilcisi
sayısı: 5
Yetkili sendika sayısı: 2
Formül:
Çalışan temsilcisi sayısı =
(22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ve diğer (iş akdi/hizmet akdi/iş
sözleşmesi v.b.) çalışanların sayısı veya Diğer (statü hukukuna bağlı)
çalışanların sayısı/Toplam çalışan sayısı) * Görevlendirilecek çalışan
temsilcisi sayısı
Hesaplama:
A Sendikası (6356 sayılı Kanuna göre
yetkili) çalışan temsilci sayısı için;
(1100/2000) * 5 = 2,75 ≈ 3 Çalışan
Temsilcisi
B Sendikası (4688 sayılı Kanuna göre
yetkili) çalışan temsilci sayısı için;
(900/2000) * 5 = 2,25 ≈ 2 Çalışan
Temsilcisi
Örnek 2:
Toplam çalışan sayısı: 800
A sendikasına üye 500, B sendikasına
üye 300 çalışan
Görevlendirilecek çalışan temsilcisi
sayısı: 4
(Örnek 1’ deki hesaplama yöntemine
göre belirlenmesi halinde)
A sendikası (500/800)*4=2,5 ( 2 Çalışan
temsilcisi)
B sendikası (300/800)*4=1,5 (1
Çalışan temsilcisi)
Kalan 1 temsilci kura yöntemiyle
belirlenir.
(6) İşyerinde yetkili sendika
bulunmaması veya çalışanlar arasında aday olmaması durumunda işveren çalışanlar
arasından dengeli dağılıma özen göstererek 6 ncı maddenin birinci fıkrasındaki
niteliklere uygun çalışan bulunması halinde bunlar arasından atama yapar. Bu
niteliklere uygun çalışan bulunmayan işyeri işverenleri ise çalışanlar
arasından yeterli sayıda çalışan temsilcisinin görev yapmasını sağlar.
(7) Birden fazla çalışan
temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileri arasında
yapılacak seçimle belirlenir. Oyların eşitliği durumunda, baş temsilci kura
yöntemiyle belirlenir.
(8) İşyerindeki yetkili sendikanın
yetkisini kaybetmesi veya bir başka sendikanın yetkili sendika olarak ilân
edilmesi durumunda otuz günlük süre içerisinde işveren bu maddede belirtilen
usullere göre çalışan temsilcisi veya temsilcilerinin görev yapmasını sağlar.
Çalışan temsilcisinin
yetki ve yükümlülüğü
MADDE 9 – (1) Çalışan temsilcisi; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tehlike kaynağının yok edilmesi veya
tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için tedbir alınmasını isteme,
tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkilidir.
(2) Görevini yürütmesi
nedeniyle, çalışan temsilcisinin hakları kısıtlanamaz.
(3) Çalışan temsilcisi
görevi gereği işverenin veya işyerinin mesleki sırları ile gördüğü, öğrendiği
hususları ve çalışanlara ait özel bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür.
Kayıt
MADDE 10 – (1)
Çalışan temsilci veya temsilcilerinin seçimi sonucunda, yapılan seçimi hangi
adayın ne kadar oyla kazandığı ile ilgili bir tutanak düzenlenir. Tutanağın
işveren veya vekili ve seçimde görevlendirilen çalışanlar tarafından
imzalanması zorunludur. Tutanaklar ile oylamaya katılanların imzalı listesi bir
sonraki seçime kadar işyerinde saklanır.
Çalışan temsilcisinin eğitimi
MADDE 11 – (1)
Çalışan temsilcileri 15/5/2013 tarihli ve 28648 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmeliğe göre iş sağlığı
ve güvenliği konularında özel olarak eğitilir.
(2) Çalışan temsilcilerine iş sağlığı
ve güvenliği kurulu bulunan işyerlerinde kurul üyeleri ile birlikte iş sağlığı
ve güvenliği konularında özel eğitim verilmesi sağlanabilir.
Mevcut seçim veya atamaların
geçerliliği
GEÇİCİ MADDE 1 – (1)
Bu Tebliğin yayımından önce yapılan çalışan temsilcisi seçimleri veya atamaları
geçerli sayılır.
Yürürlük
MADDE 12 – (1)
Bu Tebliğ yayımı tarihinden itibaren otuz gün sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 13 – (1)
Bu Tebliğ hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder