ÇEKLERİN CİROSU VE TEVSİK ZORUNLULUĞU

Aradan geçen zaman bazı şeylerin unutulmasına sebep oluyor. Maalesef arada bu yüzden verilen bilgiler de eksik kalıyor. Özellikle mesleğe yeni başlayan arkadaşlarımız geçmişte yürürlüğe konan uygulamalarda da haberdar olamıyabiliyorlar, ve tabiki bazan sıkıntılar doğuyor. Çekler meselesi de bunlardan biri.

Hatırlanacağı üzere 266 sayılı VUK tebliği ile 1.1.1999 tarihinden itibaren işletmelerin başına epeyi dert açan üç defterin tutulma zorunluluğu kaldırıldı. Bunlar;

a-      Günlük kasa defteri,

b-      Günlük perakende satış ve hasılat defteri,

c-      Kambiyo senetleri defteri, idi.

Ancak mali idare bunun yerine çok önemli bir konuyu gündeme getirdi Tevsik zorunluluğu. Diğer tanımıyla 8.000,-- nakit makbuz üstsınırı meselesi. Aslında bu konuda da çok yanlış anlama ve uygulamalar var. Mesele sadece makbuzun üst sınırıyla ilgili değil. ( VUK 320 ve 332 sayılı tebliğler )

Örneğin 20.000,—TL tutarındaki bir faturanın 4.000,—TL’lik nakit makbuzlarla aralıklarla ödenmesi kuralın ihlali sayılır ve VUK mükerrer 355. Madde uyarınca ceza gerektirir. Ancak makbuzlar böyle kesilince ceza uygulanmayacağını düşünen çok kişi var. Tabi bu makbuzlar yüzünden sadece çıkan sorun usulsüzlük değil KDV indirimleri de reddediliyor.

Bu tevsik meselesiyle ilgili düzenleme yapıldı defterler kalktı ancak asıl önemli düzenleme çeklerde yapıldı. İşte gözden kaçanlardan biri de bu. Çeklerin el değiştirmesi ciddi kurallara bağlandı. Piyasadaki uygulama nedeniyle belki bazıları biliniyor ancak gerçekten yapılması gerekenler çoğunlukla uygulanmıyor.

Sorulan sorular ve bize intikal eden sorunlar nedeniyle uygulamanın nasıl olması gerektiğini yeniden hatırlatmak ve hafızalarımızı tazelemeye bir nebze de katkıda bulunmak üzere bu düzenlemeyi getiren sirküleri buraya alıyorum buna göre uygulama yapmak zorunda olduğumuzu hatırlatırım.

TAHSİLAT VE ÖDEMELERİN TEVSİK ZORUNLULUĞU UYGULAMASI,

CİRO VE BEYAZ CİROLU ÇEKLERİN KULLANIMI

T.C.

MALİYE BAKANLIĞI

Gelirler Genel Müdürlüğü

VERGİ USUL KANUNU SİRKÜLERİ /1

Konusu                        : Tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu uygulaması 

Tarihi                          : 12.08.2003

Sayısı                          : VUK-1/2003-1/ Tahsilat ve ödemelerde tevsik uygulaması 1

İlgili olduğu maddeler: Vergi Usul Kanunu Mükerrer Madde 257

1.      Giriş

Vergi Usul Kanununun Mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinin vermiş olduğu yetkiye istinaden, mükelleflerin 10.000.000.000 Türk Lirasını[1] aşan tahsilat ve ödemelerini banka, özel finans kurumları veya “Türkiye Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü” aracı kılınarak yapılması gerektiği hususu 320 ve 323 Sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile duyurulmuştur.

Söz konusu tebliğlerde tespit edilen toplam tutarı 10.000.000.000 Türk Lirasını aşan her türlü mal veya hizmet bedeli, avans, depozito ve pey akçesi gibi tahsilat ve ödemeler tevsik zorunluluğu kapsamındadır.

Bu ödeme ve tahsilat işlemlerinde ciro veya beyaz cirolu çeklerin kullanılması sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.

2.      Tahsilat ve ödemelerde ciro ve beyaz cirolu çeklerin kullanımı

Banka sistemi içinde kaldığı müddetçe bir mal veya hizmet bedelinin müşterinin kendi çeki ya da ciro ettiği bir çek ya da beyaz ciro ile teslim ettiği bir çek ile ödenmesi imkan dahilindedir. Çekin tam ciro ve beyaz ciro ile devri mümkün bulunmaktadır.

Sattıkları mal veya hizmet bedellerini müşterilerinden aldıkları çeklerle tahsil eden ve ödemelerini de yine bu çeklerle yapan mükelleflerin çeklerini ciro etmelerinde uymaları gereken hususlar aşağıda açıklanmıştır.

Mal veya hizmet karşılığı alınan çekin tam ciro yapılması halinde çekin arkasında isim, unvan, vergi kimlik numarası ve adresinin yazılması yeterli olacaktır. Hamiline düzenlenen çek de aynı şekilde ciro edilebilecektir.

Mal veya hizmet bedellerini beyaz ciro ile tahsil edenler, bu çekleri için "çek alım bordrosu" düzenlemelidirler. Bu bordroda çeki düzenleyen yada çeki devredenin adı, soyadı, vergi kimlik numarası ile imza ve kaşesinin bulunması gerekmektedir.

Öte yandan, 82 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği'nde açıklandığı üzere çekle yapılan ödemelerde müteselsil sorumluluk uygulamasına muhatap tutulmamak bakımından çekin tam ciro ile devri gerektiği tabiidir.

Çek alım bordrosu düzenledikten sonra bu çekler, satın alınan mal ve hizmet bedelleri karşılığı beyaz ciro ile verildiğinde " çek teslim bordrosu" düzenlenecektir. Bu bordrolarda da kendisine ciro yapılan satıcının veya yetkilisinin adı, soyadı vergi kimlik numarası ile imza ve kaşesinin bulunmasına zorunludur.

Çek alım veya teslim bordrosunda birden fazla çekin bulunması halinde çeki keşide veya son ciro edenlerin isim ve unvanları ile çek tutarları bordroya ayrı ayrı yazılmalıdır.

Osman ARIOĞLU

Gelirler Genel Müdürü

Not;

Çek cirosunda “…………... T.C.Kimlik (veya) Vergi numaralı (…ünvan……..)’a ciro edilmiştir” ibareli bir kaşenin kullanılması kolay ve geçerli bir yoldur.

(1) 29/07/1998 tarih ve mükerrer 23417 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

(2) 10/10/1961 tarih ve 10703 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

(3) 4369 sayılı Kanunun 82/1-b maddesi ile.

(4) 4369 sayılı Kanunun 86-c maddesi ile

---

[1] Tebliğin orijinal hali korunmuştur. YTL ve sonra TL yasası nedeniyle 10.000 TL olarak algılanması gereklidir.