Finansal kiralama tekniği sadece kiralama üzerineydi. Aylık faturalar
gelir kayda alınır ve mesele çözülürdü. Kiralama süresi 3226 sayılı yasaya göre;
“Sözleşmenin
feshinin mümkün olmadığı süre
Madde 7 - Sözleşmeler en az dört yıl
süre ile fesh edilemez. Hangi kiralama hallerinde bu sürenin kısalacağı,
Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir. “
Olarak tanımlanmış ve
sözleşme süresinin de dört yıl olarak kalması tarif edilmişti. Yapılan ilk
uygulamalarda ödemeler 4 yıl boyunca her aya eşit tutarlarda ödemeler bölünerek
sürdürülmüştü. Ancak geçen zaman içinde finansman maliyetlerinin düşürülmesi ve
nakit akımının hızlandırılması amacı ile sözleşmeler 4 yıl olarak imzalansa
dahi ödemeler iki yıla yayılarak yapılmaya başlandı. Burada şu sorun ortaya
çıktı. Amortismana tabi bir iktisadi kıymetin dönem yasalarına göre 5 yılda
itfası şartken bu yolla iki yıl içinde itfa edilmiş oldu. Söylemek gerekir ki
yasa da asıl amacından sapmış oldu.
Sonunda 4842 sayılı kanun
kapsamında yapılan düzenlemeyle bu mesele başka bir boyut kazandı. Doğal olarak
de muhasebeleştirme tekniği de değişmiş oldu. Aşağıda örnek bir olay ve
işlemleri ele alıyoruz.
Mart ayında leasing işlemi
yapan bir firmanın sözleşmeden doğan ödeme tablosu aşağıdaki gibidir. ( Rakam
ve tutarlar örnek olarak alınmıştır.)
Mal Cinsi
|
Makine
|
||||
Mal Tutarı
|
215.000 TL
|
||||
KDV oranı
|
18
|
||||
Ödeme Süresi
|
24 ay
|
||||
Sözleşme Süresi
|
4 yıl
|
||||
Sözleşme Tarihi
|
23.03.201X
|
||||
Kira Adedi
|
Tarih
|
Anapara
|
Faizi
|
Kira Bedeli
|
KDV Dahil Kira Bedeli
|
1
|
23.03.201X
|
12.140,00
|
0,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
2
|
25.04.201X
|
9.550,00
|
2.965,00
|
12.515,00
|
14.767,50
|
3
|
25.05.201X
|
9.600,00
|
2.540,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
4
|
23.06.201X
|
9.675,00
|
2.465,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
5
|
25.07.201X
|
9.775,00
|
2.365,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
6
|
25.08.201X
|
9.935,00
|
2.205,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
7
|
25.09.201X
|
10.100,00
|
2.040,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
8
|
25.10.201X
|
10.250,00
|
1.890,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
9
|
24.11.201X
|
10.350,00
|
1.790,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
10
|
25.12.201X
|
10.525,00
|
1.615,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
11
|
25.01.201Y
|
10.660,00
|
1.480,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
12
|
23.02.201Y
|
10.800,00
|
1.340,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
13
|
23.03.201Y
|
10.940,00
|
1.200,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
14
|
25.04.201Y
|
11.085,00
|
1.055,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
15
|
25.05.201Y
|
11.230,00
|
910,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
16
|
25.06.201Y
|
11.375,00
|
765,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
17
|
25.07.201Y
|
11.525,00
|
615,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
18
|
24.08.201Y
|
11.675,00
|
465,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
19
|
25.09.201Y
|
11.825,00
|
315,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
20
|
25.10.201Y
|
11.985,00
|
155,00
|
12.140,00
|
14.325,00
|
21
|
25.11.201Z
|
0,00
|
75,00
|
75,00
|
88,50
|
22
|
25.12.201V
|
0,00
|
75,00
|
75,00
|
88,50
|
23
|
25.01.201W
|
0,00
|
75,00
|
75,00
|
88,50
|
24
|
25.02.201W
|
0,00
|
150,00
|
150,00
|
177,00
|
Toplam
|
215.000,00
|
28.550,00
|
243.550,00
|
287.385,00
|
|
Tabloyu özet haliyle de değerlendirelim;
SÖZLEŞME DETAYI
|
||
Anapara Tutarı
|
215.000,00
|
|
Kısa Vadeli Anapara
|
91.375,00
|
|
Uzun Vadeli Anapara
|
123.625,00
|
|
Faiz Tutarı
|
28.550,00
|
|
Kısa Vadeli Faiz
|
19.875,00
|
|
Uzun Vadeli Faiz
|
8.675,00
|
|
Kısa Vadeli Anapara + Kısa Vadeli Faiz
|
111.250,00
|
|
Kısa Vadeli Anapara
|
91.375,00
|
|
Kısa Vadeli Faiz
|
19.875,00
|
|
Uzun Vadeli Anapara + Uzun Vadeli Faiz
|
132.300,00
|
|
Uzun Vadeli Anapara
|
123.625,00
|
|
Uzun Vadeli Faiz
|
8.675,00
|
|
Kiracı tarafından ödeme
planı kesinleştiği tarihte sabit kıymet 215.000 TL bedelle kullanım hakkı
olarak kayıtlara alınacaktır.
Ancak öncelikle özellikleri itibariyle kullanılması
gereken hesapların TDHP nezdinde açıklamalarına da göz atalım.
301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
Bu hesap, kiracıların
finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yılı geçmeyen borçlarının
izlendiği hesaptır.
İşleyişi
Finansal kiralama sözleşme
tutarı bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili varlık hesabına
kira ödemelerinin bugünkü değeri ile borç ve bu iki tutar arasındaki fark da
“302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” hesabına borç
kaydedilir.
302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri(-)
Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama
işlemlerinden doğan borçlar ile kiralanan varlığa ilişkin kira ödemelerinin
bugünkü değeri arasındaki farkı gösteren henüz ödenmemiş finansal kiralama
borçlanma maliyetlerinin izlendiği hesaptır.
İşleyişi
Finansal kiralama sözleşme
tutarı ile finansal kiralamaya konu olan varlığa ilişkin kira ödemelerinin
bugünkü değeri arasındaki fark “Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma
Maliyetleri” olarak bu hesaba borç kaydedilir. Kiralama sözleşmesine uygun
olarak tamamlanan her dönem sonunda gerçekleşmiş olan faiz giderleri tutarları
bu hesaba alacak “66-Borçlanma Maliyetleri” hesap grubunda ilgili borçlanma
gideri hesabına borç olarak kaydedilir.
401-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
Bu hesap, kiracıların finansal kiralama yapanlara olan
ve vadesi 1 yılı aşan borçlarının izlendiği hesaptır.
İşleyişi
Finansal kiralama sözleşme
tutarı bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili varlık hesabına
kira ödemelerinin bugünkü değeri ile borç ve bu iki tutar arasındaki fark da
“402-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” hesabına borç
kaydedilir. Dönemsellik varsayımına uygun olarak dönem sonlarında, izleyen
dönemi ilgilendiren tutar, “301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar”
hesabına alacak, bu hesaba borç kaydedilir.
402-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)
Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama
işlemlerinden doğan ve vadesi bir yılı aşan borçlar ile kiralanan varlığa
ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki farkı gösteren henüz
ödenmemiş finansal kiralama borçlanma maliyetlerinin izlendiği hesaptır.
İşleyişi
Finansal kiralama sözleşme
tutarı ile finansal kiralamaya konu olan varlığa ilişkin kira ödemelerinin
bugünkü değeri arasındaki fark “Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma
Maliyetleri” olarak bu hesaba borç kaydedilir. Kiralama sözleşmesine uygun
olarak tamamlanan ve her dönem sonunda izleyen döneme ilişkin tutar
“302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” hesabına borç, bu
hesaba alacak kaydedilir.
Muhasebe maddesi şöyledir.
Borç
|
Alacak
|
||
260-Haklar [1]
|
215.000,00
|
||
302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)
|
19.875,00
|
||
402-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)
|
8.675,00
|
||
301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
|
111.250,00
|
||
401-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
|
132.300,00
|
||
243.550,00
|
243.550,00
|
||
23.03.201X Tarihinde tanzim
edilecek olan faturanın muhasebe kaydı;
Borç
|
Alacak
|
||
301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
|
12.140,00
|
||
191-İndirilecek KDV
|
2.185,00
|
||
320-Satıcılar
|
14.325,00
|
||
14.325,00
|
14.325,00
|
||
Adı geçen faturanın ödenmesi
halinde muhasebe kaydı;
Borç
|
Alacak
|
||
320-Satıcılar
|
14.325,00
|
||
102-Bankalar
|
14.325,00
|
||
14.325,00
|
14.325,00
|
||
25.04.200X tarihli faturanın
muhasebe kaydı;
Borç
|
Alacak
|
||
301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
|
12.515,00
|
||
780-Finansman Giderleri
|
2.965,00
|
||
191-İndirilecek KDV
|
2252,5
|
||
320-Satıcılar
|
14.767,50
|
||
302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)
|
2.965,00
|
||
17.732,50
|
17.732,50
|
||
780-Finansman Giderleri
|
2.965,00
|
” 661. UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)
Bir yılı aşan vadeli borçlanmalarla ilgili
faiz ve benzeri giderlerin izlendiği hesaptır.”
661 hesabın ruhuna uygun gibi görünse de
sonraki adımda göreceğimiz maddeler nedeniyle uygun olmadığı kanısındayım.
Yine adı geçen faturanın
ödenmesi halinde;
Borç
|
Alacak
|
||
320-Satıcılar
|
17.732,50
|
||
102-Bankalar
|
17.732,50
|
||
17.732,50
|
17.732,50
|
||
Yılsonunda imzalanan
sözleşme nedeniyle sabit kıymet işletmenin aktifinde yer aldığından;
Borç
|
Alacak
|
||
770-Genel Yönetim Giderleri
|
43.000,00
|
||
268-Birikmiş Amortismanlar
|
43.000,00
|
||
43.000,00
|
43.000,00
|
||
Sabit kıymetin beş yılda
itfa olacağı varsayılmıştır.
İkinci
yılın başında Anapara + Faizin hesap aktarması gereklidir, ikinci yıl tutarları
Uzun Vadeli’den Kısa Vadeli’ye dönüşmüştür;
Anapara + Faiz
|
121.400,00
|
|
Anapara
|
113.100,00
|
|
Faiz
|
8.300,00
|
Bu aşamada yapılması gereken
muhasebe kaydı;
Borç
|
Alacak
|
||
401-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
|
121.400,00
|
||
301-Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
|
121.400,00
|
||
121.400,00
|
121.400,00
|
||
[1] TMS 17 açısından finansal
kiralama yoluyla kiralanan taşıt, 254 Taşıtlar Hesabı’nda izlenir. Ancak, VUK
açısından
260 Haklar Hesabı’nda izlenmesi gerekmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder