Gelir
Beyanlarının yapılmasına az bir süre kaldı. Mart ayı beyanname vermekle
geçecek. Mali idare de konuyla ilgili açıklamalar yapmaya devam ediyor. 18
Şubat 2014 tarih ve 28917 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan GV tebliğini önemi
nedeniyle incelemenize sunuyoruz.
31/5/2012
tarihli ve 6322
sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun [1] 5 inci maddesi ile; 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir
Vergisi Kanununun [2]
21 inci maddesinde değişiklik yapılmış olup, bu değişikliğe ilişkin
açıklamalar bu Tebliğin konusunu oluşturmaktadır.
1.
Yasal düzenleme
6322 sayılı
Kanunun 5 inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanununun 21 inci maddesinin ikinci
fıkrası 1/1/2013 tarihinden sonra elde edilen hasılatlara uygulanmak üzere,
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
‘‘Ticari, zirai
veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar
ile istisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip
gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul
sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri
safi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret
gelirleri için yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar.’’
Ayrıca, Gelir
Vergisi Kanununun 86/1-a maddesinde, “kazanç ve iratların istisna hadleri
içinde kalan kısmı” için yıllık beyanname verilmeyeceği, diğer gelirler için
beyanname verilmesi halinde bu gelirlerin beyannameye dahil edilmeyeceği
belirtilmiştir.
2.
İstisnanın uygulanması
Gelir Vergisi
Kanununun 21 inci maddesine göre, binaların mesken olarak kiraya verilmesinden
bir takvim yılında elde edilen hasılatın belli bir kısmının gelir vergisinden
istisna olduğu hüküm altına alınmış olup, söz konusu istisnanın uygulanması da
belli şartlara bağlanmıştır.
Buna göre,
istisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan
edilmesi durumunda bu istisnadan yararlanılamayacaktır. Mükellefler, idarece
herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan etmedikleri veya süresinde
verdikleri beyannamede yer almayan mesken kira gelirlerini, pişmanlık ve ıslah
hükümleri dahil olmak üzere kendiliklerinden süresinden sonra verecekleri
beyanname ile beyan etmeleri halinde de söz konusu istisnadan
yararlanabileceklerdir.
2.1.
Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda
olanlar için istisna uygulaması
Ticari, zirai
veya mesleki kazancını yıllık beyannameyle bildirmek zorunda olanlar söz konusu
istisnadan yararlanamayacaklardır.
2.2.
Ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat
elde edenler için istisna uygulaması
Gelir Vergisi
Kanununun mezkûr maddesinde 6322 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, istisna
haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, anılan Kanunun 103 üncü maddesinde
yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarın (2013
yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas alınmak üzere 94.000 TL) üzerinde
ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat
elde edenler söz konusu istisnadan yararlanamayacaklardır.
Mesken kira gelirine
istisna uygulanıp uygulanmayacağına yönelik tutarın tespitinde ücret, menkul
sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratların, ayrı
ayrı veya birlikte elde edilmesine bakılmaksızın, elde edilen kazanç ve
iratların brüt tutarlarının toplamı dikkate alınacaktır. Söz konusu tutarın
tespitinde, sayılan bu kazanç ve iratların beyan edilip edilmemesinin ya da bu
kazanç ve iratlara herhangi bir istisna uygulanıp uygulanmamasının önemi
bulunmamaktadır.
Diğer taraftan,
istisna haddinin altında elde edilen mesken kira gelirleri, ücret, menkul
sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratları
toplamının anılan Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü
diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı aşıp aşmadığına bakılmaksızın
yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil edilmeyecektir. Söz konusu istisna
tutarı, 284 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği [3] ile
2013 takvim yılında elde edilen kira gelirlerine uygulanmak üzere 3.200 TL
olarak tespit edilmiştir.
Mesken kira
gelirinin yanında ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile
diğer kazanç ve irat elde edenlerin, mesken kira geliri istisnasından
yararlanıp yaralanamayacağına ilişkin örneklere aşağıda yer verilmiş olup,
örneklerde verilen gelirler brüt tutarları ile dikkate alınmıştır.
Örnek
1- Bay (A), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 5.000
TL kira geliri ile birlikte tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş 40.000 TL
işyeri kira geliri ve 40.000 TL mevduat faizi elde etmiştir.
Bay (A)’nın elde
ettiği kira gelirine istisna uygulanıp uygulanmayacağı, 2013 yılında elde
edilen kira gelirinin istisna haddi üzerinde olması şartıyla, beyan edilip
edilmeyeceklerine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte mükellefin elde etmiş
olduğu varsa ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer
kazanç ve iratlarının gayrisafi tutarları toplamının Gelir Vergisi Kanununun 103
üncü maddesinde yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için
belirlenen tutarı aşıp aşmadığına bakılarak tespit olunacaktır.
Buna göre, Bay
(A)’nın 2013 yılı içerisinde elde ettiği 5.000 TL’lik mesken kira gelirinin
istisna haddi üzerinde olması nedeniyle, istisnadan yararlanılıp
yararlanılamayacağının tespitinde bu tutar da hesaplamaya katılacak olup, elde
edilen tüm gelir (kazanç ve iratlar) toplamının da 94.000 TL’yi aşması
durumunda istisnadan yararlanılması söz konusu olmayacaktır.
Dolayısıyla,
2013 yılı içerisinde elde ettiği gelir toplamı (40.000 + 40.000 + 5.000 =)
85.000 TL, 2013 yılı bakımından Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde
yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı
(94.000 TL) aşmadığından Bay (A)’nın elde ettiği kira geliri için istisna
uygulanacaktır.
Örnek
2- Bayan (B), 2013 yılında konut olarak kiraya verdiği dairesinden 95.000
TL kira geliri elde etmiştir.
Bayan (B)’nin
elde ettiği konut kira geliri (95.000 TL), 2013 yılı bakımından Gelir Vergisi
Kanununun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri
için belirlenen tutarı (94.000 TL) aştığından elde edilen kira geliri için
istisna uygulanmayacaktır.
Örnek
3- Bay (C), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 4.000
TL kira geliri, tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş 16.000 TL işyeri kira
geliri ve 75.000 TL ücret geliri elde etmiştir.
Elde edilen
gelir toplamının (4.000 + 16.000 + 75.000 =) 95.000 TL, 2013 yılı bakımından
Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin üçüncü diliminde
ücret gelirleri için belirlenen tutarı (94.000 TL) aşması nedeniyle, 4.000
TL’lik konut kira geliri bakımından istisna uygulanması söz konusu
olmayacaktır.
Örnek
4- Bay (D), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 3.000
TL kira geliri, tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş 15.000 TL mevduat faiz
geliri ve 72.000 TL ücret geliri elde etmiştir.
Bay (D)’nin elde
etmiş olduğu kira geliri 2013 yılı bakımından öngörülen 3.200 TL’lik istisna
haddinin altında kaldığından, bu gelirin istisnaya konu edilip edilmeyeceğinin
tespiti bakımından mükellefin elde etmiş olduğu menkul sermaye iradı,
gayrimenkul sermaye iradı ve ücret geliri toplamının Gelir Vergisi Kanununun
103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için
belirlenen tutarı aşıp aşmadığına ayrıca bakılmayacaktır. Dolayısıyla Bay (D),
elde etmiş olduğu söz konusu mesken kira geliri istisna tutarının altında
kaldığından, bu gelir için beyanname vermeyecektir.
Örnek
5- Bayan (E), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 2.500
TL kira geliri, tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş 20.000 TL iş yeri kira
geliri, birinci işverenden 45.000 TL, ikinci işverenden ise 30.000 TL ücret
geliri elde etmiştir.
Bayan (E)’nin
elde etmiş olduğu konut kira geliri 2013 yılı bakımından öngörülen 3.200 TL’lik
istisna haddinin altında kaldığından, bu kira geliri yıllık gelir vergisi
beyannamesine dahil edilmeyecektir.
Örnek
6- Bay (F), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 5.000
TL kira geliri, ortağı olduğu anonim şirketten tamamı tevkif yoluyla
vergilendirilmiş 100.000 TL kâr payı elde etmiştir.
Her ne kadar
anonim şirketlerden elde edilen kâr payının yarısı Gelir Vergisi Kanununun 22
nci maddesine göre gelir vergisinden istisna olsa da bu tutarın tamamı mesken
kira gelirine istisna uygulanıp uygulanmayacağına yönelik kıyaslamaya esas
tutarın tespitinde dikkate alınacaktır. Buna göre elde edilen gelir toplamının,
(100.000+5.000 =) 105.000 TL, 2013 yılı bakımından Gelir Vergisi Kanununun 103
üncü maddesinde yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için
belirlenen tutarı (94.000 TL) aşması nedeniyle, 5.000 TL’lik konut kira geliri
bakımından istisna uygulanması söz konusu olmayacaktır.
Örnek
7- Bayan (G), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 5.000
TL kira geliri, birinci işverenden 20.000 TL, ikinci işverenden ise 15.000 TL
ücret geliri ve gayrimenkul satışından kaynaklı 60.000 TL değer artış kazancı
elde etmiştir.
Her ne kadar
2013 yılı bakımından gayrimenkul satışından elde edilen değer artış kazancının
9.400 TL’si Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 inci maddesine göre gelir
vergisinden istisna olsa da, mesken kira gelirine istisna uygulanıp
uygulanmayacağına yönelik kıyaslamaya esas tutarın tespitinde istisna
düşülmeden önceki tutarın tamamı dikkate alınacaktır. Buna göre elde edilen
gelir toplamının, (5.000 + 20.000 + 15.000 + 60.000 =) 100.000 TL, 2013 yılı bakımından
Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin üçüncü diliminde
ücret gelirleri için belirlenen tutarı (94.000 TL) aşması nedeniyle, 5.000
TL’lik konut kira geliri bakımından istisna uygulanması söz konusu
olmayacaktır.
Örnek
8- Kamu kurumunda aylık brüt 4.490 TL maaşla çalışan Bay (H), 1/7/2013
tarihinde emekli olup, 60.140 TL emekli ikramiyesi almış ve kendisine 2.700 TL
emekli aylığı bağlanmıştır. Ayrıca 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği
dairesinden 7.500 TL kira geliri elde etmiştir.
Bay (H)’nın elde
ettiği kira gelirine istisna uygulanıp uygulanmayacağı, 2013 yılında elde
edilen kira gelirinin istisna haddi üzerinde olması şartıyla, beyan edilip
edilmeyeceklerine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte mükellefin elde etmiş
olduğu varsa ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer
kazanç ve iratlarının gayrisafi tutarları toplamının Gelir Vergisi Kanununun
103 üncü maddesinde yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için
belirlenen tutarı aşıp aşmadığına bakılarak tespit olunacaktır.
Bay (H)’nın 2013
yılı içerisinde elde ettiği 7.500 TL’lik mesken kira gelirinin istisna haddi
üzerinde olması nedeniyle, istisnadan yararlanılıp yararlanılamayacağının
tespitinde bu tutar da hesaplamaya katılacak olup, elde edilen tüm gelir
(kazanç ve iratlar) toplamının da 94.000 TL’yi aşması durumunda istisnadan
yararlanılması söz konusu olmayacaktır.
Buna göre, 2013
yılı içerisinde elde ettiği gelir toplamı [(6 x 4.490) + 60.140 + (6 x 2.700) +
7.500 =] 110.780 TL, 2013 yılı bakımından Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü
maddesinde yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen
tutarı (94.000 TL) aşması nedeniyle, 7.500 TL’lik konut kira geliri bakımından
istisna uygulanması söz konusu olmayacaktır.
Tebliğ olunur.